به گزارش پول و تجارت، احمد کامرانی‌فر شامگاه دوشنبه در نشست «جشن مهرگان از آغاز تا امروز» در شهر کتاب اردیبهشت اصفهان، با اشاره به ریشه‌های تاریخی جشن مهرگان اظهار کرد: مهرگان از کهن‌ترین آئین‌های ایرانی هست که در کنار نوروز، بیانگر جهان‌بینی فرهنگی و اخلاقی ایرانیان و نشانه پیروزی راستی و نیکی بر پلیدی هست.
وی با اشاره به روایت‌های اساطیری مربوط به فریدون و کاوه آهنگر افزود: بر اساس متون تاریخی، روز شانزدهم مهرماه، روزی هست که ایرانیان بر ستم ضحاک غلبه کردند و فریدون بر تخت نشست؛ از این‌رو این روز به عنوان جشن مهرگان یا جشن داد و خرد گرامی داشته می‌شد.
دکترای تاریخ و مدرس دانشگاه تصریح کرد: منابعی چون تاریخ‌نامه طبری و تاریخ بلعمی نیز به برگزاری آئین‌های شادمانه و همگانی در این روز اشاره دارند و در دوران ساسانیان، مهرگان در کنار نوروز جایچندین اوقات ملی و مذهبی یافته قرار دارای بود. در این روز، پادشاهان با حضور در آئین‌های عمومی هدایا می‌پذیرفتند و مردم نیز شکرگزاری از نعمت‌های زمین را به جا می‌آوردند.
وی با اشاره به آداب برپایی این آئین بیان کرد: یکی از جلوه‌های زیبا در جشن مهرگان، گستردن سفره مهرگانی قرار دارای بود که بر آن خوراکی‌هایی چون سیب، انار، سنجد، نان، شیر، بادام، پسته و اسفند قرار می‌دادند؛ هر یک نماد برکت، پاکی و سپاسگزاری از آفریدگار قرار دارای بود.
کامرانی‌فر افزود: در چندین مناطق ایران، شامل روستاهایی در کرمان و یزد، آثار و نشانه‌های این سنت همچنان دیده خواهد گردید. به عنوان نمونه نوزادانی که در روز مهرگان متولد می‌شدند، اغلب با نام‌هایی که با واژه «مهر» آغاز می‌شدند نام‌گذاری می‌گردیدند مانند مهراب، مهرداد، مهرنوش و مهرانگیز. نیز جشن مهرگان در گذشته شش روز ادامه دارای بود؛ از شانزدهم تا بیست‌ویکم مهرماه که روز نخست را «مهرگان کوچک» و روز پایانی را «مهرگان بزرگ» می‌نامیدند.
وی در بررسی سیر تاریخی این جشن اظهار کرد: آئین مهرگان در دوره‌های مختلف تاریخی با فراز و فرودهایی همراه بوده هست. در دوران پس از ساسانیان نیز این جشن برای سده‌هایی در میان ایرانیان و حتی چندین دربارهای محلی ادامه یافت و به مرور با دیگر آئین‌ها درآمیخت.
این استاد تاریخ افزود: در دوره سامانیان، توجه دوباره‌ای به آئین‌های ایرانی شامل مهرگان و نوروز صورت گرفت و در این دوران، سنت‌های ملی و فرهنگی در سراسر ایران‌زمین زنده نگاه داشته گردید.
وی در ادامه با اشاره به بازتاب معاصر آئین مهرگان بیان کرد: جشن مهرگان همچنان در چندین کشورها و مناطق فارسی‌زبان مانند تاجیکستان گرامی داشته خواهد گردید و این امر نشان‌دهنده تداوم فرهنگی و علاقه به میراث مشترک ایرانیان هست.
این پژوهشگر تاریخ در تحلیل جایگاه ایزد مهر بیان کرد: مهر یا میترا در باور ایرانیان باستان، ایزد پیمان، راستی و روشنایی بوده هست. آئین مهرپرستی که بر پایه دوستی، وفاداری و نظم کیهانی شکل گرفته قرار دارای بود، بعدها در چندین مناطق جهان با جلوه‌های فرهنگی متفاوت گسترش یافت.
وی با اشاره به جنبه‌های نمادین آئین مهرگان توضیح داد: در نقش‌برجسته‌ها و آثار باستانی، صحنه‌هایی از قربانی نمادین گاو در کنار خورشید، ماه و دیگر نمادهای طبیعی دیده خواهد گردید که بیانگر پیوند آئین مهر با چرخه زایش و باروری زمین هست.
کامرانی‌فر افزود: در فرهنگ ایرانی، مهرگان همانند نوروز، نماد تعادل طبیعت هست؛ با این تفاوت که نوروز آغاز گرما و رویش هست و مهرگان آغاز سرما و زمان برداشت محصول.
وی در بخش پایانی سخنان خود تأکید کرد: ایرانیان در طول تاریخ، با وجود تغییرات فرهنگی و سیاسی، توانسته‌اند عناصر هویتی و آئین‌های نیک خود را حفظ کنند. مهرگان شامل جشن‌هایی هست که پیام خرد، دوستی، پیمان و شکرگزاری را در خود دارد و بازخوانی آن امکان داردد موجب تقویت هویت فرهنگی و وحدت ملی در روزگار معاصر شود.
دیدگاه‌ها