به گزارش شبکه خبر، حجت‌الاسلام والمسلمین عباس جان‌نثاری صبح سه‌شنبه در جلسه درس خارج حوزه علمیه چهارمحال و بختیاری با موضوع نظام اقتصادی اسلام با اشاره به اینکه برای بهره‌برداری از اقتصاد اسلامی که در مقایسه با اقتصاد غربی کامل و بدون نقص هست باید آن را بفهمیم، اظهار کرد: چندین قوانین علم اقتصاد از واضحات هست که در آنها بحثی نیست و در همه اقتصادها از این واضحات بهره‌برداری خواهد گردید اما نکته اینجاست که در کنار علم اقتصاد، باید قواعد کلی اقتصاد اسلامی را نیز لحاظ کرد.
استاد درس خارج حوزه علمیه چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه بر طبق یک اصل علمی، میزان بهره‌وری و سود تابع میزان عرضه و تقاضا هست، ادامه داد: اقتصاد اسلامی اما باید در این عرضه و تقاضا دخالت کند و مثلاً وقتی عرضه کم خواهد گردید، علت‌یابی کند و جلوی سودجویانی بایستد که عرضه را کم می‌کنند تا قیمت‌ها افزایش یابد.
فهم عمیق و اجتهاد در مسائل اقتصادی اسلام
جان‌نثاری با تأکید بر اینکه ورود به مسائل اقتصادی باید با فهم عمیق و اجتهاد باشد، تصریح کرد: نمی‌شود تنها به یک حدیث خاص اکتفا کرد بلکه مجموع احادیث را باید با هم ببینیم.
وی با اشاره به حدیثی از امام سجاد (ع) که فرمودند «مرا با گرانی چه کار؟ اگر گران شود رزق آن بر خداست و اگر ارزان شود هم رزق بر خداست»، افزود: این کلام حضرت بدان معنا نیست که دست روی دست گذاشته شود و دخالت و نظارت نباشد و قیمت‌ها رها شوند؛ امام (ع) درواقع قائلند زمانی که جامعه بر مدار خدایی باشد و انسان‌ها عمداً تصرفات مغرضانه و نابخردانه نداشته باشند، طبیعتاً فراوانی خواهد قرار دارای بود و قیمت‌ها هم پایین هست.
جان‌نثاری با تصریح اینکه زمانی که انسان دخالت انجام می‌دهد و اسباب بازار به دست انسان قرار دریافت می‌کند قیمت‌ها هم مختل خواهد گردید، افزود: مثلاً یک زمانی سودجویان برای کم شدن اجناس و اختلال در نظام عرضه و تقاضا، کالاها را در دریا می‌ریزند تا کمیاب و گران شود و این مصداق دخالت هست که اقتصاد اسلامی با آن مبارزه انجام می‌دهد، اسلام نیز با پدیده‌ای نامبارکی همچون احتکار به شدت مبارزه انجام می‌دهد.
وی با تصریح اینکه امیرالمومنین (ع) در نامه ۵۳ نهج‌البلاغه خطاب به مالک اشتر بر عادلانه بودن قیمت‌ها و اجتناب از احتکار تأکید دارند، بیان کرد: ایشان می‌فرمایند: «باید خرید و فروش به آسانی صورت گیرد و بر موازین عدل، به گونه‌ای که در بها نه فروشنده زیان بیند و نه بر خریدار اجحاف شود».
جان‌نثاری با یادآوری اینکه اسلام علاوه بر کلیات در مسائل جزئی اقتصاد نیز قانون صریح دارد، ادامه داد: مثلاً در مسئله احتکار، از ارتکاب این عمل ناپسند به شدت نهی شده و حکمش این هست که اجناس انبار شده را خارج کنند و با قیمت عادلانه در معرض خرید مردم قرار دهند، البته حاکم شرع باید جریمه‌ای را نیز برای محتکران اعمال کند تا دیگران جرأت تکرار نداشته باشند.
احکام اسلامی اقتصاد جز به جز اجرایی نخواهد شد
وی اظهار کرد: حکم اسلام اما این هست که اموال احتمالی نمی‌شود پلمپ و راکد شود بلکه از انبار خارج و به بازار وارد شود و در اختیار مردم قرار گیرد لذا دستورات را باید ریز به ریز عمل کنیم.
جان‌نثاری با تصریح اینکه اسلام برای جلوگیری از تورم راه حل دارد، افزود: اگر نظام عرضه و تقاضا برای اهداف سودجویانه مختل شود، تولیدات به بازار عرضه نشود، جلوی عرضه کارخانه‌ها گرفته شود و اینها مصداق احتکار هست که اسلام منع انجام می‌دهد.
این استاد حوزه علمیه چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه نظام اقتصادی اسلام افراد را به فعالیت‌های اقتصادی فردی و جمعی نافع، حلال و غیرمضر دعوت انجام می‌دهد، بیان کرد: معاملات اسلامی با رعایت اصول اخلاقی صورت دریافت می‌کند؛ فعالیت‌های اقتصادی دولت نیز باید در جهت عدالت و جلوگیری از شکاف طبقاتی و مراعات حال طبقات ضعیف جامعه باشد.
جان‌نثاری با تصریح اینکه مباحثی چون حلال و حرام خاص اقتصاد اسلامی بوده و در اقتصادهای شرقی و غربی جایچندین اوقات ندارد، اضافه کرد: اخلاق باید در اقتصاد اسلامی رعایت شود اما این مهم نه در اقتصاد سرمایه‌داری غرب و نه در اقتصاد سوسیالیستی شرق جایی ندارد و اساساً مقوله انسان در این اقتصادها ارزشی ندارد.
وی با اشاره به اینکه ارزش انسان در اقتصاد اسلامی بسیار والا هست، بیان کرد: امام علی (ع) زمانی که یک پیرمرد نصرانی را در حال گدایی دیدند فرمودند: «تا آن زمان که قدرت کار کردن دارای بود از او کار کشیدید و اینک که پیر شده و قدرت کار کردن ندارد، از تأمین روزی وی دریغ می‌ورزید؟ از بیت المال زندگی او را تأمین کنید». پیداست که انسان برای اسلام ارزش دارد و کرامت و احترام دارد.
جان‌نثاری با تصریح اینکه ربا در نظام سرمایه‌داری وسیله‌ای برای سودآوری هست، بیان کرد: اسلام اما با قواعدی همچون زکات و قرض‌الحسنه به مبارزه با ربا برخاسته هست همچنان که در آیه ۵۹ از سوره روم می‌فرماید: اموال و اجناسی را که به صورت وام به ربا می‌دهید تا در میان اموال مردم فزونی یابد، نزد خدا فزونی نخواهد یافت؛ و آنچه از زکات می‌دهید که به سبب پرداختنش خشنودی خدا را می‌خواهید مایه فزونی است؛ پس این زکات دهندگانند که مال و ثوابشان دو چندینان خواهد گردید.
اقتصاد مبتنی بر ربا از نگاه اسلام شکست خورده است
وی با بیان اینکه اقتصاد مبتنی بر ربا و سود آن از نگاه اسلام نابود و شکست خورده هست، توضیح داد: طبق نص صریح قرآن، کسانی که برای کسب رضایت الهی زکات می‌دهند، مالشان چندینین برابر خواهد گردید و مشمول برکت الهی هم در دنیا و هم در آخرت خواهند گردید.
جان‌نثاری با استناد به فراز قرآنی «یَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَیُرْبِی الصَّدَقَاتِ» (بقره/۲۷۶)، اظهار کرد: سنت الهی این هست که مالی که از ربا به دست آید جز نابودی در انتظارش نیست اما در مقابل، رواج صدقه و انفاق باعث رشد اقتصادی جامعه خواهد گردید همچنان که بر طبق نص صریح قرآن در آیه ۲۶۱ سوره بقره، دانه‌ای که یک فرد برای رضای الهی انفاق انجام می‌دهد، ۷۰۰ دانه خواهد گردید و به او باز می‌گردد.
استاد درس خارج حوزه علمیه چهارمحال و بختیاری بیان کرد: تشکیلات سودآوری که مدام در پی آزار مردم برای کسب سود بیشتر هست، هیچ برکتی ندارد بلکه نابود خواهد گردید اما فعالیت اقتصادی که به مردم کمک کند یقیناً برکت الهی را برای افراد جامعه به دنبال خواهد دارای بود.
شکوفایی استعدادهای اقتصادی در پرتو قرض‌الحسنه
جان‌نثاری با یادآوری اینکه از دیدگاه اسلام رشد اقتصادی با فشار آوردن به مردم حاصل نخواهد گردید، ادامه داد: رشد اقتصاد اسلامی در این هست که دست مردم را بگیریم و اگر این اتفاق افتاد، رشد اقتصادی نیز اتفاق خواهد افتاد.
وی کمک به اقتصاد مردم از طریق قرض‌الحسنه را عامل شکوفایی استعدادها دانست و بیان کرد: مردم وقتی از حیث مالی توانمند شوند طبیعتاً دنبال راه‌اندازی یک حرفه و کار می‌روند و به چرخه تولید و سازندگی کشور کمک می‌کنند و سهمی در اقتصاد پیدا می‌کنند، ابتکار به خرج می‌دهند، رونق ایجاد می‌کنند و در یک کلام استعداد آنها شکوفا خواهد گردید.
جان‌نثاری با تصریح اینکه اگر استعدادهای اقتصادی جامعه شکوفا نشود ناهنجاری‌ها و آسیب‌ها در همه زمینه‌ها ایجاد خواهد گردید، افزود: خانواده‌ای که در اثر پرداخت زیاد ربا دچار ورشکستگی خواهد گردید، طبعاً آن خانواده گرفتار آسیب‌های زیادی خواهد گردید که دامن جامعه را هم دریافت می‌کند و اسلام با این پدیده‌ها مبارزه انجام می‌دهد.
این استاد درس خارج حوزه علمیه چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه اسلام افراد را به فعالیت‌های اقتصادی تشویق انجام می‌دهد، ادامه داد: ربا در اسلام حرام هست تا فعالیت‌های اقتصادی فردی و جمعی زیاد شود و افراد به جای آنکه پولشان را صرف ربا کنند باید سرمایه خود را به کارهای اقتصادی اعم از راه‌اندازی شرکت، کارخانه، مضاربه و … وارد کنند.
جان‌نثاری با تصریح اینکه احکام اقتصادی اسلام را باید همانی که هست عملیاتی کنیم، بیان کرد: یکی از علت‌هایی که در اقتصاد دچار مشکل شدیم و موفق نبودیم این هست که قوانین اقتصادی اسلام را به درستی اجرا نکردیم، البته در فهم احکام به لطف فقها و مراجع مشکلی نداشتیم اما منِ مجری به درستی و دقت عمل نکردم.
قوانین اقتصادی اسلام را به درستی اجرا نکردیم
این استاد حوزه علمیه بیان کرد: یک مصداقش همین احتکار هست که انبار را پلمپ می‌کنند و به حکم اسلام، اموال احتکاری را به قیمت عادلانه در معرض فروش قرار نمی‌دهند.
وی با ذکر مثال دیگری افزود: مضاربه را اگر به درستی بفهمیم و درست اجرا کنیم اقتصاد جامعه اسلامی شکوفا خواهد گردید و مضاربه این هست که فردی سرمایه دارد اما نامکان داردد کار کند لذا سرمایه‌اش را در اختیار فرد توانمند برای کار قرار می‌دهد تا کار کند و سودها نصف شود یعنی اگر سودی حاصل نشد، فرد سرمایه‌دار هم سهمی عایدش نخواهد گردید.
جان‌نثاری بیان کرد: اگر فرد صاحب سرمایه بخواهد سود سرمایه‌اش را بدون توجه به سود و ضرر از صاحب کار بگیرد، این معامله فرقی با ربا ندارد و حرام هست.
دیدگاه‌ها