به گزارش به گزارش شبکه خبر مشرق نوشت: دریاچه ارومیه، یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های شور جهان و یک اکوسیستم منحصر به فرد، سال‌هاست که با بحران آب و چالش‌های جدی مواجه شده هست. خشک شدن این دریاچه نه تنها بر سلامت اکوسیستم منطقه تأثیرات منفی گذاشته بلکه بر زندگی مردم محلی و کشاورزی نیز اثر عمیق و مخرب به همراه داشته هست.
به گفته یک کارشناس آب دریاچه ارومیه قابل احیا وکلید موفقیت، اجرای قوانین موجود هست. حالا زمینی که پیش‌تر دریاچه ارومیه قرار دارای بود، تنها در مناطقی نمناک هست. دریاچه ارومیه پیش‌تر مثالی از یک اکوسیستم منحصر بفرد و یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های شور جهان قرار دارای بود اما حالا برای عبرت آموزی از آن یاد خواهد گردید تا همان شرایطی که برای این پهنه آبی پیش آمد، برای دیگر مناطق تکرار نشود. عوامل خشکی دریاچه ارومیه را امکان دارد مدیریت نادرست منابع آب، کشاورزی غیرپایدار و آلودگی محیط زیست عنوان کرد؛ عواملی که نه فقط موجب خشکی دریاچه شده‌اند که خود به تغییرات اقلیمی و بحران آب دامن زده‌اند.
محسن موسوی خوانساری - کارشناس آب و محیط زیست در خصوص ضرورت احیا و وضعیت فعلی دریاچه ارومیه اظهار کرد: دریاچه ارومیه زمانی نقش تعدیل کننده هوا و رطوبت منطقه را دارای بود؛ حکم شادابی مردم دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار دارای بود و به اکوسیستم، حیات‌وحش جزایر و مرغان مهاجر حیات می‌بخشید اما امروزه دریاچه عملاً خشک شده هست که نتیجه‌اش هم خیزش گردوغبار نمکی به سمت تبریز و هم افزایش قابل توجه دمای متوسط در منطقه ارومیه هست که مشکلاتی را برای باغداران، کشاورزی و زندگی مردم ایجاد انجام می‌دهد.
دریاچه ارومیه قابل احیا وکلید موفقیت اجرای قوانین موجود است
وی در خصوص امکان‌سنجی احیای دریاچه ارومیه بیان کرد: پاسخ من مثبت هست و دریاچه ارومیه قابل احیاست چون در برنامه ششم توسعه ذکر شده و به‌ویژه در برنامه هفتم تصریح شده که باید ۱۵ میلیارد مترمکعب برای تالاب‌ها و تعادل‌بخشی آب صرفه‌جویی شود و سهم دریاچه ارومیه در این میان قابل توجه هست بنابراین در برنامه هفتم توسعه تکلیف کرده هست که سهم آب دریاچه ارومیه در نظر گرفته شود.
موسوی ادامه داد: در سند امنیت غذایی مصوب ۱۴۰۲ نیز تکلیف شده هست که باید ۳۰ میلیارد مترمکعب آب صرفه‌جویی شود. روان‌آب حوضه دریاچه ارومیه یک دهم آب تجدید پذیر کشور هست بنابراین به‌طور قطع از ۳۰ میلیارد متر مکعب صرفه‌جویی حدود ۳ میلیارد مترمکعب سهم دریاچه ارومیه هست. این کارشناس آب افزود: اگر دو سند اجرا شوند، امکان دارد سالانه حقآبه محیط زیستی دریاچه را تخصیص داد و در افق حدود ۱۰ سال دریاچه را به حالت تعادل رساند. موسوی تاکید کرد: باید در مسیری حرکت کنیم که به دریاچه ارومیه هر ساله سه میلیارد متر مکعب آب اختصاص یابد.
برنامه رهاسازی زمستانه باید از امروز تدوین و اجرا شود
وی با بیان اینکه مسئله اصلی اجرای قانون هست، بیان کرد: ستاد احیای دریاچه ارومیه زیر نظر استانداری آذربایجان غربی باید از همین ابتدای سال آبی برنامه عملیاتی رهاسازی را تدوین کند. نظر به پیش‌بینی زمستان پربارش، بهترین زمان رهاسازی از سدهای مشرف به رودخانه‌های دریاچه ماه‌های بهمن، اسفند و فروردین هست. بر همین اساس لازم هست ۳۰ تا ۴۰ درصد ورودی سدها در فصل سرد رهاسازی شود. موسوی ادامه داد: اگر آب به بهانه کشاورزی و شرب پشت سدها نگه داشته شود، در فصل بهار و با آغاز بارش‌ها امکان رهاسازی در فصل زراعی از دست می‌رود. ستاد احیای دریاچه ارومیه نظر به مقدار برف در ارتفاعات و پیش‌بینی سازمان هواشناسی، باید هر مقدار آب که خواهد گردید را در فصل سرد رهاسازی کند بنابراین با اتکا به ماده ۳۸ برنامه هفتم و احکام سند امنیت غذایی، تأمین حقآبه زیست‌محیطی ارومیه و برنامه‌ریزی و مدیریت رهاسازی در فصل سرد، ضروری هست، به‌خصوص نظر به اینکه بیشتر رودخانه‌های منتهی به دریاچه سد مخزنی دارند و حدود ۹۰ درصد جریان آب در آذربایجان غربی هست.
۲۷ اقدام مصوب ستاد احیا باید پیگیری شود؛ اقدام فوری رهاسازیست
وی در خصوص اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز بیان کرد: زمان دولت دوازدهم ۲۷ اقدام در ستاد احیا مصوب گردید که همه آن‌ها باید دنبال شود اما اقدام عاجل و احیاگر سریع، رهاسازی آب از سدها به‌ویژه سدهای بوکان، مهاباد و شهرچای هست. ۲۶ اقدام دیگر نیز باید به‌تدریج و مستمر پیش برود چون زمان‌بر هستند.
کاهش محسوس سطح زیرکشت آبی، توسعه گلخانه‌ها و استقرار الگوی کشت کم‌آب‌بر
این کارشناس آب با اشاره به ۲۷ اقدام مصوب شده، مهم‌ترین حلقه مفقوده را کاهش واقعی مصرف آب کشاورزی دانست و بیان کرد: ما باید مصرف آب کشاورزی را تا ۴۰ درصد کم کنیم اما پیاده سازی الگوی کشت کم‌آب‌بر بدون کاهش محسوس سطح زیرکشت که حالا بیش از ۶۰۰ هزار هکتار در حوضه هست و افزایش محسوس سطح گلخانه‌ها ممکن نیست. وی افزود: انتقال پساب تصفیه‌خانه‌های تبریز و ارومیه به دریاچه نیز حائز اهمیت هست. این پساب باید به دریاچه برسد و استفاده آن در صنایع به‌جای دریاچه، اشتباه هست.
ارومیه امروز مدیریت می‌خواهد
این کارشناس آب ادامه داد: در دولت آقای روحانی عمدتاً کارهای سخت‌افزاری انجام گردید؛ تونل، سردهنه و زیرساخت احداث گردید اما امروز دریاچه ارومیه به کارهای نرم‌افزاری و مدیریتی نیاز دارد که اتفاقاً پول لازم ندارد اما این مدیریت تا به حال انجام نشده هست.
منافع احیای تالاب بیش از افزایش سطح زیر کشت و صادرات آب مجازی
وی اثر احیای تالاب بر اقتصاد و جامعه محلی را نیز تشریح کرد و بیان کرد: اثبات شده تالاب احیا شده منافع بیشتری نسبت به استفاده‌های جایگزین مانند افزایش سطح زیر کشت دارد نیز احیای دریاچه بر بهداشت عمومی، کاهش بیماری‌های پوستی در شرق دریاچه، حفظ کلونی‌های زنبور عسل و جلوگیری از فروپاشی زنجیره‌های تولید عسل، کاهش گردوغبار نمکی و تعدیل دما اثر مستقیم دارد. مطالعات گسترده‌ای در این رابطه در دولت دوازدهم انجام گردید و نتایج آن در دانشگاه صنعتی شریف موجود هست.
این کارشناس آب و محیط زیست در خصوص اقداماتی که به ضرر دریاچه ارومیه تمام خواهد گردید، اظهارکرد: نمونه روشن یک اقدام نادرست، ساخت کارخانه قند در مهاباد هست. نمی‌شود این کارحانه احداث می‌شد. هر قدمی که انگیزه کشت چغندر قند را افزایش بدهد، مردم را به سمت کشت چغندر بهاره که بسیار آب‌بر هست سوق می‌دهد. ما باید کشت‌ها را تا حد امکان به سمت پاییزه ببریم تا از بارش‌های پاییزه و زمستانه یعنی آب سبز استفاده شود. کاشت بهار آب‌بر و تنش‌زاست.
موسوی در پایان تاکید کرد: این عمل مثال صادرات آب مجازی حوضه دریاچه هست چرا که این کشت آب بر مواد اولیه صنایع شیرینی‌سازی در مناطق مرکزی کشور را تأمین انجام می‌دهد.
دیدگاه‌ها