به گزارش شبکه خبر، گروه فرهنگ و ادب، طاهره طهرانی: در جلد هشتم نوشته هست: «صاحب دیوان فرمان چنین داد و ندانیم که تا حال و سبب چیست، خواجه دست از نان بکشید و ایشان را به نان بنشاند و نامه‌ها بستد و خریطه باز کرد و خواندن گرفت و نیک از جای بشد و سر می‌جنبانید؛ من که بوالفضلم دانستم که حادثه‌ای افتاده باشد.» روز آتی، روز بزرگداشت مردی هست که تاریخ را می‌نوشت، اما به شیوه‌ای که حالا کتابش در دانشکده‌های ادبیات درس داده خواهد گردید. روز آتی روز بزرگداشت ابوالفضل بیهقی هست.
ابوالفضل محمدبن‌حسین بیهقی در سال ۳۸۵ هجری قمری (حدود ۹۹۵ میلادی) در روستای حارث‌آباد بیهق (نزدیکی سبزوار کنونی) زاده گردید و در سال ۴۷۰ هجری قمری (۱۰۷۷ میلادی) در غزنین درگذشت.
بیهقی دوران جوانی خود را در نیشابور که یکی از مراکز مهم فرهنگی آن زمان قرار دارای بود، به تحصیل پرداخت. سپس در سال ۴۱۲ هجری قمری (۱۰۲۱ میلادی) به دربار محمود غزنوی پیوست و به مدت ۱۹ سال دستیار و معاون خواجه ابونصر مشکان در دیوان رسالت قرار دارای بود که مسئولیت رونوشت و نگارش نامه‌ها و اسناد رسمی دربار را برعهده دارای بود.
او در دوران سلطنت چندینین پادشاه غزنوی، شامل سلطان محمود، مسعود غزنوی اول، مودود، عبدالرشید و دیگران حضور دارای بود و از نزدیک شاهد رویدادهای سیاسی و اجتماعی آن دوران قرار دارای بود.
زندان و بازگشت و سال‌های پایانی
بیهقی به خاطر دسایس و مخالفت چندین نزدیکان دربار، برکنار و مدتی زندانی گردید. اما پس از شورش طغرل غاصب و کشتن عبدالرشید در سال ۴۴۴ هجری قمری آزاد گردید. پس از بازگشت غزنویان به قدرت، بیهقی دیگر حاضر به پذیرش مقام و سمت سیاسی نشد و به نوشتن تاریخ خود پرداخت.
او در سال‌های آخر عمر خود در شهر غزنه به تألیف مشهورترین اثر خود، تاریخ بیهقی، مشغول قرار دارای بود و تا زمان مرگ در سال ۴۷۰ هجری قمری مشغول نگارش آن قرار دارای بود.
ابوالفضل بیهقی یکی از مهم‌ترین مورخان و نویسندگان دوره غزنوی هست که با دقت و نگاه نزدیک به جریانات دربار و حوادث سیاسی، متنی تاریخی و ادبی ماندگار برجای گذاشت. دوران زندگی او حدوداً مصادف با اوج حکومت غزنویان در ایران قرار دارای بود و به خاطر حضور در دربار، اطلاعات دست‌اولی درباره آن دوره فراهم کرد.
در حسرت جلدهای گمشده
تاریخ بیهقی در اصل حدود ۳۰ جلد بوده اما امروز فقط حدود پنج مجلد از آن باقی مانده هست که از مجلد پنجم آغاز شده و به مجلد دهم ختم خواهد گردید. بنابراین بخش‌های آغازین، یعنی حدوداً چهار یا پنج جلد اول این اثر گمشده‌اند و معلوم نیست بر سر آن‌ها در طول تاریخ چه آمده هست.
ابوالفضل بیهقی در آثارش به طور ضمنی به وجود بخش‌های حذف شده یا نگارش نیافته اشاره انجام می‌دهد و علت این نقصان امکان داردد به دلایل سیاسی، اجتماعی یا فوت نویسنده باشد. او حتی در کتابش به موضوع حذف بخشی از مطالب به خاطر اعتراض چندین افراد اشاره کرده هست. بخش گمشده عمدتاً مربوط به دوران اولیه حکومت سلطان محمود غزنوی هست و متن موجود که در دوره مسعود غزنوی نوشته شده اشاراتی به دوره سلطان محمود میکند، و تا اواخر دوره مسعود غزنوی را پوشش می‌دهد.
گذشته از تاریخ بیهقی، آثار دیگری از ابوالفضل بیهقی نیز گم شده‌اند، شامل کتاب‌هایی مانند «زینة الکتاب» و «مقامات محمودی» که به گفته خود بیهقی در منابع دیگرش ذکر شده‌اند اما دیگر موجود نیستند.
زادگاه بیهقی و روستای حارث آباد
زادگاه ابوالفضل محمدبن‌حسین بیهقی، مورخ بزرگ و نویسنده «تاریخ بیهقی»، روستای حارث‌آباد بیهق در نزدیکی سبزوار (خراسان بزرگ امروزی) هست. حارث‌آباد یکی از روستاهای بخش مرکزی سبزوار و از مناطق مهم و پرجمعیت ناحیه تاریخی بیهق بوده هست. این ناحیه از دوران باستان بخشی از خراسان به شمار می‌رفت و در قرون میانه به اعتبار دانشمندان و ادبای نامدارش شهرت دارای بود.
زمان تولد و پیوند با زادگاه
بیهقی در حدود سال ۳۸۵ هجری قمری (۹۹۵ میلادی) در این روستا چشم به جهان گشود. روستای حارث‌آباد در آن زمان از مراکز فرهنگی منطقه بیهق محسوب می‌شد و خانواده بیهقی از اهالی بزرگ و اهل دانش آن محل بودند. پدرش حسین، او را در همان کودکی برای تحصیل به نیشابور فرستاد. نام «بیهقی» منسوب به بیهق هست، که نام تاریخی شهرستان سبزوار کنونی هست. این ناحیه در دوره‌ی اسلامی زادگاه شماری از مشاهیر شامل ابن‌فندق بیهقی نیز بوده هست، اما همان‌گونه که یادآوری خواهد گردید، ابن‌فندق و ابوالفضل بیهقی دو شخصیت متفاوت با شباهت در نسبت «بیهقی» هستند.
به این ترتیب، زادگاه بیهقی را باید در چارچوب جغرافیای فرهنگی بیهقِ سبزوار و در روستای تاریخی حارث‌آباد در شرق ایران دانست؛ جایی که بعدها در ادبیات فارسی تحول‌سازانی به‌سان او پرورش یافتند. اما امروز متاسفانه علی‌رغم نامگذاری روزی به نام بزرگداشت بیهقی، هنوز در زادگاه او بنای یادبوی یا نشانه‌ای از این مرد بزرگ ادب فارسی دیده نخواهد گردید.
دیدگاه‌ها