به گزارش شبکه خبر، گروه استان‌ها-اسرا درویش؛ دانشگاه، همواره مأمن اندیشه و سرزمین جست‌وجو برای حقیقت بوده هست؛ جایی که مرزهای جغرافیا در برابر علم رنگ می‌بازد و انسان‌ها از هر قوم و ملتی در زیر سقفی واحد، به زبان دانش و پژوهش با یکدیگر سخن می‌گویند.
دانشگاه تبریز، به عنوان دومین دانشگاه مادر کشور، سال‌هاست جایچندین اوقات علمی، پژوهشی و فرهنگی درخور یافته و به‌واسطه امکانات آموزشی و رفاهی گسترده، مقصد بسیاری از دانشجویان داخلی و خارجی شده هست.
اما در روزها و هفته‌های اخیر، حضور چشمگیر دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های آذربایجان شرقی، به‌ویژه در دانشگاه تبریز، به یکی از موضوعات پر حرف‌وحدیث فضای مجازی تبدیل شده هست. چندین کاربران با انتشار تصاویر و ویدئوهایی از محیط دانشگاه، بحث‌هایی درباره حضور این دانشجویان را دامن زده‌اند؛ بحث‌هایی که گاه رنگ و بوی بدبینی گرفته و از چارچوب نقد علمی فراتر رفته هست.
عده‌ای از منتقدان، حضور دانشجویان خارجی را مایه بروز مشکلات فرهنگی در محیط دانشگاه دانسته‌اند؛ ادعایی که هیچ پایه علمی و میدانی ندارد و بیشتر برآمده از نگاه‌های کلی‌نگر و قضاوت‌های سطحی هست. تجربه دیگر کشورها نشان می‌دهد که جذب دانشجوی بین‌المللی نه تنها تهدید نیست، بلکه فرصتی برای تبادل فرهنگی، توسعه روابط علمی و حتی رونق اقتصادی دانشگاه‌ها و شهرهای میزبان به شمار می‌رود.
در سوی دیگر، بسیاری از دانشجویان و اساتید دانشگاه تبریز بر این باورند که دانشجویان خارجی، نه تنها با جامعه دانشچندین اوقات ایران سازگار شده‌اند، بلکه در بسیاری از مواقع، منش و رفتار اجتماعی و علمی شایسته‌ای از خود نشان داده‌اند، تصویری که با روایت‌های منفی منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی فاصله‌ای عمیق دارد.
دیدگاه دانشجویان بومی دانشگاه تبریز
برای بررسی دیدگاه‌های مختلف در این زمینه، به سراغ چندین تن از دانشجویان دانشگاه تبریز رفتیم. فضای دانشگاه همچون همواره پرجنب‌وجوش هست و در میان گروه‌های دانشجویی، حضور دانشجویان خارجی نیز محسوس هست.
فاطمه علی محمدی دانشجوی کارشناسی زبان انگلیسی، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار انجام می‌دهد: خیلی‌ها در فضای مجازی قضاوت‌های نادرست می‌کنند، اما واقعیت داخل دانشگاه فرق دارد. من چندین دانشجوی خارجی را از نزدیک می‌شناسم؛ انسان‌هایی محترم و هدفمند هستند که فقط برای درس‌خواندن آمده‌اند. یکی از هم‌کلاسی‌های من اهل نجف هست و همواره با جدیت درس می‌خواند. نمی‌شود رفتار یک یا دو نفر باعث شود به همه برچسب منفی بزنیم.
امیررضا حسینی، دانشجوی مهندسی برق، نیز در این‌باره بیان می‌کند: دانشگاه تبریز یکی از دانشگاه‌های بین‌المللی کشور هست و طبیعی هست که دانشجوی خارجی داشته باشد. اتفاقاً بعضی از دانشجویان خارجی از نظر علمی قوی و پرتلاش هستند. به نظر من باید برنامه‌های فرهنگی مشترک بیشتری برگزار شود تا دانشجویان ایرانی و خارجی شناخت بهتری از فرهنگ هم پیدا کنند و سوء‌تفاهم‌ها از بین برود.
سحر علمی، دانشجوی علوم تربیتی، نیز می‌افزاید: قبل از اینکه با این دانشجویان از نزدیک آشنا شوم، ذهنیتم منفی قرار دارای بود، چون در فضای مجازی چیزهای زیادی شنیده بودم. اما حالا یکی از دوستان صمیمی من غیر ایرانی و مسلمان هست؛ دختری بسیار مؤدب و اهل مطالعه. من هیچ تفاوت منفی ندیدم، برعکس، از او درس اخلاق یاد گرفتم. ما باید یاد بگیریم تفاوت‌های فرهنگی را بپذیریم.
در ادامه، مهد، رضایی دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی، در گفت‌وگو با مهر تصریح انجام می‌دهد: این موضوع ابعاد مختلفی دارد. از یک سو، جذب دانشجوی خارجی برای دانشگاه‌ها از نظر علمی و اقتصادی فرصت مهمی هست و نشان‌دهنده اعتبار بین‌المللی دانشگاه تبریز هست. از جهات دیگر، باید زمینه فرهنگی و اجتماعی هم برای پذیرش این دانشجویان آماده شود تا حساسیت‌ها کمتر شود. متأسفانه چندین قضاوت‌ها ناشی از نگاه‌های سطحی هست.
الهام حیدری، دانشجوی رشته معماری، نیز تأکید انجام می‌دهد: من چندین ترم هست با دانشجویان خارجی هم‌کلاس هستم و هیچ رفتار نامناسبی از آنها ندیده‌ام. بعضی‌ها به خاطر لهجه یا پوشش متفاوت، زود قضاوت می‌کنند، در حالی که بسیاری از آنها خانواده‌های مذهبی و متینی دارند. ما باید یاد بگیریم نگاه جهانی‌تری به محیط دانشگاه داشته باشیم.
در پایان معصومی دانشجوی دانشکده فنی، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر خاطرنشان انجام می‌دهد: اگر رفتار نادرستی از کسی سر بزند، باید با همان فرد برخورد شود، نه اینکه ملیت او زیر سوال برود. رفتار نادرست مختص دانشجوی خارجی نیست؛ ممکن هست از هر کسی سر بزند. مهم این هست که قوانین و نظارت برای همه یکسان باشد.
حضور دانشجویان خارجی، عامل پویایی فضای علمی دانشگاه‌ها است
محمدتقی اعلمی، رئیس دانشگاه تبریز، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با تاکید بر ضرورت گسترش فعالیت‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها اظهار انجام می‌دهد: جذب دانشجویان خارجی بخشی از برنامه کلان کشور در حوزه دیپلماسی علمی و فرهنگی به شمار می‌رود و هدف آن، افزایش نفوذ علمی و زبانی ایران در منطقه و جهان اسلام هست.
او با اشاره به تجربه کشورهای پیشرفته می‌افزاید: بسیاری از دولت‌ها، پذیرش دانشجوی بین‌المللی را فرصتی ملی تلقی می‌کنند و با سیاست‌گذاری دقیق، از این ظرفیت برای ارتقای جایگاه علمی خود بهره می‌برند.
اعلمی تأکید انجام می‌دهد: پذیرش دانشجویان خارجی در ایران طبق ضوابط وزارت علوم و از مسیر سازمان امور دانشجویان انجام خواهد گردید. این گروه هیچ سهمیه یا امتیاز ویژه‌ای نسبت به دانشجویان ایرانی ندارند و ظرفیت پذیرش آنها به‌طور کامل مستقل و جدا از سهمیه داخلی هست؛ بنابراین صندلی دانشجوی ایرانی به خارجی‌ها اختصاص پیدا نانجام می‌دهد.
رئیس دانشگاه تبریز حضور دانشجویان بین‌المللی را موجب افزایش پویایی دانشگاه‌ها دانسته و بیان می‌کند: این حضور، به تبادل علمی بیشتر، ارتقای رتبه جهانی دانشگاه‌ها و تقویت شبکه‌های ارتباطی ایران کمک انجام می‌دهد. به گفته او، امروز بسیاری از دانش‌آموختگان خارجی دانشگاه‌های ایران در کشورهای خود در جایگاه‌های علمی و مدیریتی اثرگذار فعالیت می‌کنند و نقش سفیر فرهنگی ایران را دارند.
اعلمی با اشاره به حاشیه‌سازی‌های اخیر در فضای مجازی ادامه می‌دهد: بخشی از این جنجال‌ها ناشی از ناآچندین اوقات هست و رسانه‌ها باید با انتشار گزارش‌های میدانی و گفت‌وگو با خودِ دانشجویان خارجی، تصویر دقیق‌تری ارائه دهند.
به گفته او، آذربایجان‌شرقی یکی از استان‌های شاخص کشور در حوزه پذیرش دانشجوی بین‌المللی هست و اکنون ۸۳۰۰ دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های استان تحصیل می‌کنند که از این تعداد، ۴۵۰۰ نفر در تبریز و ۳۵۰۰ نفر در دانشگاه تبریز مشغول به تحصیل‌اند.
او می‌افزاید: از میان ۵۶۰۰ متقاضی امسال، تنها ۱۵ درصد پذیرش شدند که این آمار نشان‌دهنده گزینش علمی و قانونمند هست.
اعلمی نیز خاطرنشان انجام می‌دهد: دانشجویان خارجی در نیم‌سال نخست باید دوره آموزش زبان فارسی را بگذرانند که ۴۸۰ ساعت آموزش برای آن پیش‌بینی شده و پس از دریافت گواهی، وارد کلاس‌های تخصصی می‌شوند.
او حضور این دانشجویان را از منظر اقتصادی نیز دارای اهمیت دانسته و اظهار انجام می‌دهد: تنها در تبریز، حضور بیش از ۴۵۰۰ دانشجوی خارجی سالانه گردشی معادل نزدیک به ۶۰ میلیون دلار در هر نیم‌سال ایجاد انجام می‌دهد که به رونق شهر کمک انجام می‌دهد.
به گفته او، در جهان آموزش بین‌الملل به‌عنوان یک صنعت درآمدزا شناخته خواهد گردید و بین کشورهای منطقه رقابت جدی وجود دارد.
رئیس دانشگاه تبریز با اشاره به اهداف برنامه هفتم توسعه بیان می‌کند: بر اساس این برنامه، تعداد دانشجویان خارجی کشور باید به ۳۲۰ هزار نفر برسد و دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم نیز مسئولیت جذب ۲۰۸ هزار نفر را بر عهده دارند.
او از برنامه‌ریزی برای تنوع‌بخشی به رشته‌ها خبر داده و اعلام انجام می‌دهد: بیشترین تقاضا در رشته‌های مهندسی کامپیوتر، حقوق، تربیت‌بدنی، مدیریت و روانشناسی بالینی هست و دانشجویانی از عراق، ترکیه، پاکستان و حوزه قفقاز در دانشگاه‌های استان تحصیل می‌کنند.
اعلمی در پایان به موضوع اسکان نیز اشاره کرده و بیان می‌کند: مشکل خوابگاه دانشجویان خارجی ساماندهی شده و با خوابگاه‌های خودگردان قرارداد بسته‌ایم تا شرایط اقامت آنها شفاف و کنترل‌شده باشد.
حضور دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های آذربایجان شرقی فرصت فرهنگی و علمی برای استان است
حمید عصاره پژوهشگر مسائل اجتماعی، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اهمیت نگاه واقع‌بینانه و علمی به حضور دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های آذربایجان شرقی، بیان می‌کند: حضور این دانشجویان در تبریز و سایر دانشگاه‌های استان، بیش از آن‌که تهدید باشد، یک فرصت ارزشمند فرهنگی، علمی و حتی اقتصادی محسوب خواهد گردید.
او با اشاره به رشد چشمگیر جذب دانشجویان غیر ایرانی در سال‌های اخیر می‌افزاید: دانشگاه تبریز و چندین دانشگاه‌های بزرگ استان در سال‌های اخیر به مقصدی مهم برای دانشجویان کشورهای همسایه بدیل شده‌اند. نزدیکی جغرافیایی، هم‌پیوندی فرهنگی، هزینه‌های مناسب تحصیل و زندگی و نیز اعتبار علمی دانشگاه‌های استان، دلایل اصلی این استقبال هستند.
عصاره در ادامه با بیان اینکه این روند امکان داردد باعث ارتقای جایگاه علمی تبریز در سطح منطقه شود، اظهار انجام می‌دهد: حضور دانشجویان بین‌المللی موجب افزایش تنوع تجربی و ارتقای کیفیت تعاملات علمی در محیط دانشگاه خواهد گردید. ارتباطات تازه، پژوهش‌های مشترک، افزایش تبادل زبان و فرهنگ و گسترش شبکه‌های علمی بین‌المللی، شامل دستاوردهای مستقیم این حضور هست.
این جامعه‌شناس با تأکید بر اینکه چندین نگرانی‌ها درباره رقابت در مسائل خوابگاه، کار دانشجویی یا تفاوت‌های فرهنگی باید با اطلاع‌رسانی دقیق مدیریت شود، تصریح انجام می‌دهد: مشکل، حضور دانشجوی خارجی نیست؛ مشکل نبود شفافیت در سیاست‌ها و خدمات هست. اگر دانشگاه سهمیه‌ها، ضوابط و برنامه‌های حمایتی را به‌طور شفاف اعلام کند، احساس بی‌عدالتی یا سوءتفاهم در بین دانشجویان ایرانی شکل ندریافت می‌کند.
او ادامه می‌دهد: دانشگاه‌ها باید برای دانشجویان غیر ایرانی دوره‌های آشنایی با فرهنگ دانشچندین اوقات ایران، آموزش زبان فارسی دانشچندین اوقات، و برنامه‌های مشترک فرهنگی و ورزشی طراحی کنند. این کار به کاهش فاصله‌های اجتماعی و افزایش همگرایی کمک انجام می‌دهد.
عصاره در بخش دیگری از سخنان خود به آثار اقتصادی این موضوع نیز اشاره کرد و بیان می‌کند: دانشجویان خارجی فقط یک پدیده فرهنگی نیستند؛ آنها به اقتصاد شهر نیز کمک می‌کنند. از حمل‌ونقل و مسکن گرفته تا مصرف کالا و خدمات، این حضور به گردش مالی در استان کمک انجام می‌دهد و این نکته‌ای هست که معمولاً کمتر دیده خواهد گردید.
او خطاب به مدیران دانشچندین اوقات و شهری اظهار انجام می‌دهد: باید به این حضور به چشم یک فرصت استراتژیک نگاه کرد. اگر دانشگاه‌ها با برنامه‌ریزی دقیق، رفتار حرفه‌ای و خدمات استاندارد جلو بروند، آذربایجان شرقی امکان داردد به یکی از قطب‌های مهم آموزش عالی منطقه تبدیل شود. در این صورت دانشجویان خارجی، پس از بازگشت به کشور خود، به جایگاه سفیران فرهنگی تبریز و ایران تبدیل خواهند گردید و این بزرگ‌ترین سرمایه بلندمدت برای استان هست.
سرانجام، آنچه از گفت‌وگو با دانشجویان دانشگاه تبریز و مسئولین برمی‌آید، تصویری متفاوت از فضای پرحرف‌وحدیث فضای مجازی هست. حضور دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های ایران، نه تهدیدی فرهنگی هست و نه عامل ایجاد ناهنجاری؛ بلکه فرصتی برای تعامل علمی، تبادل فرهنگی و گسترش افق‌های فکری در محیطی هست که باید مهد گفت‌وگو و درک متقابل باشد.
بی‌تردید، گسترش ارتباطات بین‌المللی دانشگاه‌ها یکی از مسیرهای توسعه علمی کشور هست؛ مسیری که دانشگاه تبریز در آن گام‌های محکمی برداشته هست. امروز، در محوطه این دانشگاه، دانشجویان ایرانی و خارجی در کنار هم درس می‌خوانند، گفت‌وگو می‌کنند و از یکدیگر می‌آموزند؛ تصویری کوچک اما امیدبخش از جهانی که علم، نه دیوار، بلکه پلی میان انسان‌ها می‌سازد.
دیدگاه‌ها