به گزارش شبکه خبر - گروه هنر- علیرضا سعیدی؛ کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب هست که طراحش تلاش انجام می‌دهد با انتخاب عناصر، فرم‌ها و چینش‌ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطب یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که چندین اوقات بسیار نکته‌سنج، اندیشمندانه و حساب‌شده پیش روی مخاطبان قرار دریافت می‌کند و چندین اوقات هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف اجباری ساخته خواهد گردید که بیننده را از اساس از یک اثر تصویری دور انجام می‌دهد.
آنچه بهانه‌ای گردید تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته‌ایم، مروری بر ماندگارترین و خاطره‌سازترین موسیقی‌های مربوط به چندین برنامه‌ها و آثار سینمایی و تلویزیونی هست که برای بسیاری از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی هست و رجوع دوباره به آنها برای ما در هر شرایطی امکان داردد یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره‌بازی پس از آغاز و انتشار در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان از آن، ما را بر آن دارای بود در قالب یک خاطره‌بازی هفتگی در روزهای جمعه هر هفته، روح و ذهن‌مان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال‌هایی که حال‌مان بهتر از این روزهای پردردسر قرار دارای بود، برویم.
«خاطره بازی تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد هست که به‌صورت هفتگی امکان داردید در گروه هنربه گزارش شبکه خبر آن را دنبال کنید.
در صدوپنجاه‌وپنجمین شماره از این روایت رسانه‌ای این بار به سراغ موسیقی تیتراژ پایانی سریال تلویزیونی «پسران هور» رفتیم که قدمت ساختش، مربوط به سال‌های دور تولیدات سیما نیست و این روزها به عنوان یکی از تازه‌ترین مجموعه‌های داستانی پیش روی مخاطبان قرار گرفته اما به خاطر انتخاب به جا و سنجیده گروه طراحی تیتراژ و سازندگانش از موسیقی ماندگاری که در دهه‌ها پیش ساخته شده، توانسته هست به عنوان یکی از موثرترین موسیقی تیتراژهای این چندین ماهه اخیر مورد توجه قرار گیرد.
در تیتراژ این سریال شاهد یک موسیقی تاریخی باشکوه با هنرمندی محمدرضا لطفی، شهرام ناظری و دیگر هنرمندان عضو گروه «چاووش» هستیم که به واسطه انتخاب مناسب ترانه، دقت و خلاقیت آهنگساز در ملودی پردازی و خوانندگی یک هنرمند در حوزه موسیقی کلاسیک ایرانی از همان زمانی که پخش گردید آن چنان مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت که امکان داردد به عنوان چندین اثر برتر موسیقی کشورمان در حوزه مقاومت و حتی در دیگر عرصه‌ها معرفی شود. مسیری ارزشمند و ماندگار که بی تردید به خاطر حضور هنرمندان درجه یک و ممتاز موسیقی کشورمان که جای خالی آنها به شدت در جریان فعالیت‌های موسیقایی خالی هست توانست اثری را به منصه ظهور برساند که از حافظه تاریخی شنوندگان بیرون نمی‌رود. تصنیفی که گروه سازندگان تیتراژ سریال «پسران هور» آن را با دقت و ذکاوت برای موسیقی تیتراژ پایانی سریال انتخاب کرده و خاطرات ماندگاری از دوران دفاع مقدس را با این آهنگ برای مخاطبان زنده کردند.
مجموعه داستانی «پسران هور» به نویسندگی و کارگردانی مهدی جعفری و تهیه کنندگی مجتبی فرآورده شامل محصولات تولید شده در مرکز سریال سوره با حمایت سیما فیلم هست که به زندگی و رشادت‌های نیروهای قرارگاه سری نصرت می‌پردازد؛ قرارچندین اوقات که به‌دست شهید علی هاشمی پایه‌گذاری گردید و نقش مهمی در دوران دفاع مقدس ایفا کرد. البته پس از نمایش نسخه سینمایی «اشک هور» در جشنواره فیلم فجر، تلویزیون با «پسران هور» روایتی متفاوت از حماسه قرارگاه سری نصرت و فرمانده آن شهید علی هاشمی را به تصویر می‌کشد؛ روایتی که نچندین اوقات نو به یکی از ناشناخته‌ترین جبهه‌های دفاع مقدس دارد.
در این مجموعه رضا ثامری در نقش شهید علی هاشمی، تورج الوند، محمدرضا صولتی، باسط رضایی، مهدی کرنافی، امیر عباس‌زاده، سهند جاهد، مرتضی شاه‌کرم، ناصر عاشوری، علی زرمهری و نیز رویا افشار و فرید سجادحسینی به ایفای نقش پرداخته‌اند.
اما فارغ از موسیقی متن سریال که آن هم به واسطه حضور هنرمند شناخته شده‌ای به نام حبیب خزایی فر توانسته حال و هوای متفاوتی را به این مجموعه دهد، این موسیقی تیتراژ پایانی سریال هست که توانسته تبدیل به یکی از برگ برنده‌ها شود و چه خوب که گروه تولید و طراحی تیتراژ دست به اجرای خلاقیتی زدند که نتیجه آن انتخاب تصنیف ماندنی «کاروان شهید» قرار دارای بود. موسیقی که در دوران جنگ هشت ساله تولید و از آن زمان تاکنون تبدیل به یکی از بهترین تصنیف‌های دوران دفاع مقدس شده هست.
درباره تولید این تصنیف که بسیاری از کارشناسان حوزه موسیقی طراحی و ساخت آن را به محمدرضا لطفی و چندین نیز ملودی اولیه اش را به شهرام ناظری نسبت می‌دهند باید این چنین بیان کرد که «کاروان شهید» در ماه‌های اول آغاز جنگ تحمیلی با ترانه محمد ذکایی، آهنگسازی محمدرضا لطفی، خوانندگی شهرام ناظری و همراهی جمعی از بهترین نوازندگان موسیقی ایرانی شامل زیداله طلوعی، صدقی آسا، فرخ مظهری، جمال سماواتی، پشنگ کامکار، بیژن کامکار، ارژنگ کامکار، درویش‌رضا منظمی و هادی منتظری تولید و مدتی بعد در آلبوم «چاووش ۸» گنجانده گردید.
قصه دیگر اینکه در اولین روزهای دوران دفاع مقدس، یکی از بستگان و دوستان نزدیک شهرام ناظری شهید خواهد گردید؛ این خواننده حماسی در واکنش به اتفاق پیش آمده سراسیمه به کرمانشاه می‌رود تا در مراسم خاکسپاری شرکت کند و گویا در طول این مراسم قطعه «کاروان شهید» به ذهن او خطور انجام می‌دهد. ناظری پس از بازگشت به تهران این ملودی را در نشستی مشترک با محمدرضا لطفی و هوشنگ ابتهاج اجرا کرد و همان جا ایده ساخت تصنیف شکل گرفت. در همین روزها قرار دارای بود که محمد ذکایی شعر تصنیف را سرود و محمدرضا لطفی هم برای شعر، مقدمه‌ای در «آواز شوشتری» نوشت که بعدها اجرای مفصل تری از آن در همان آلبوم «چاووش ۸» گنجانده گردید. موسیقی که در کنار قطعاتی چون «شب نورد»، «ژاله خون شد»، «سپیده»، «رزم مشترک»، «میهن و ای میهن» تبدیل به یکی از بهترین محصولات موسیقی مرتبط با آثار انقلابی گردید.
محمد ذکایی شاعر قطعه «کاروان شهید» درباره چگونگی سرودن شعر و همکاری با محمدرضا لطفی توضیح داده هست: آقای لطفی نوار آهنگی را در اختیارم قرار دادند تا روی ملودی آن ترانه‌ای بگویم. بارها آن نوار را گوش دادم و با خود زمزمه کردم تا به قول معروف شعر خودش بیاید. روزی از میدان هفت تیر می‌گذشتم، جماعت بسیاری را دیدم که شهیدان وطن را که در جنگ کشته شده بودند، تشییع می‌کردند. احساس عجیبی دست داد و همان جا از خاطرم گذشت «می‌گذرد کاروان / روی گل ارغوان / قافله سالار آن / سرو شهید جوان» و آن را روی تکه کاغذی نوشتم که گردید سرآغاز ترانه «کاروان شهید» و چندین روز طول کشید تا شعر را تمام کردم. پس از مرور و اصلاحات نهایی، آقای لطفی این شعر و آهنگ را خودشان برای تصویب به اداره رادیو بردند که تصویب هم گردید. پس از آن هم نوارش به بازار آمد.
زنده یاد محمدرضا لطفی آهنگساز و نوازنده تار قطعه «کاروان شهید» هم درباره این اثر گفته هست: این قطعه در دستگاه «همایون» و بعد از شهید شدن یکی از اقوام شهرام ناظری که خلبان قرار دارای بود، ساخته گردید. البته زمانی که جنگ پیش آمد من هم مثل هر ایرانی که به وطنش ناجوانمردانه حمله کردند وظیفه‌ام قرار دارای بود که کمک کنم و کمک من به عنوان یک موزیسین ساخت قطعاتی در این زمینه قرار دارای بود.
سجاد پورقناد از منتقدان و کارشناسان حوزه موسیقی درباره این اثر ماندگار به جای مانده از دوران دفاع مقدس گفته هست: «کاروان شهید» در فواصل «همایونِ جدید» ساخته شده که در زمان استاد علینقی وزیری باب شده هست. البته باید به زیبایی ملودی و اجرای آن توسط شهرام ناظری تاکید کرد و بیان کرد که این قطعه حتی اگر با دیدگاه اولیه‌اش کلیشه‌ای به نظر برسد، با مرور زمان و در دل مردم جایچندین اوقات ویژه یافته هست. ملودی این تصنیف به قدری زیباست که نه تنها در میان مردم، بلکه در میان اهل موسیقی نیز همواره محبوب باقی مانده هست. البته فواصل جدید دستگاه «همایون» که توسط استاد وزیری ایجاد گردید، تاثیر مستقیمی در شکل‌گیری ملودی این قطعه داشته هست و توانسته با سبک خاص خود، فضای جدیدی را در موسیقی ایرانی ایجاد کند.
به گفته پورقناد این اثر شامل تصنیف‌هایی هست که هرچندین ابتدا به مناسبت جنگ ساخته گردید، اما به واسطه عمق احساسی و زیبایی فنی، از آثار تاریخ مصرف‌دار خارج شده و همچنان در میان مردم و هنرمندان از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار هست. در این اثر، هم عواطف انسانی و هم احساسات ملی در یک راستا قرار گرفته‌اند. این قطعه امکان داردد در هر زمانی که نیاز به روحیه‌بخشی و تشویق ملی باشد، دوباره احیا شود.
به هر ترتیب آنچه از قطعه ماندگار وتمام نشدنی «کاروان شهید» پیش روی مخاطبان قرار گرفته آن قدری زیبا و ارزشمند قرار دارای بود که گروه سازنده و طراح تیتراژ سریال «پسران هور» را بر آن دارای بود تا با یک رجعت تاریخی به آن بار دیگر یاد و خاطره یکی از مهم‌ترین موسیقی‌های دوران دفاع مقدس را در ذهن شنیداری مخاطبان زنده کنند. در شرایطی که سفارشی شدن و سفارشی ساختن صرف، امروزه بلای جان چنین محصولاتی شده هست ای کاش این نوع موسیقی پیروان بیشتری برای ادامه راه دارای بود تا امکان داردست تاثیرات بیشتری هم در جریان به روز رسانی موسیقی کلاسیک ایرانی و هم توسعه موسیقی‌های موضوعی بگذارد.
دیدگاه‌ها