به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، وقتی در جام جهانی فوتبال سال 2022 میلادی در قطر، رجب طیب اردوغان و عبدالفتاح سیسی با میانجیگری امیر قطر، با هم دست دادند، مسیر جدیدی در روابط طرفین شروع گردید. این مسیر، حالا به سطح همکاری‌های دفاعی و امنیتی رسیده و مقامات آنکارا امیدوارند از سویی با فروش محصولات صنایع دفاعی خود به مصر و از دیگر سو با رزمایش‌های مشترک، بخشی از موازنه در شرق مدیترانه را تغییر دهند.
از دید آنکارا، همکاری در زمینه صنایع دفاعی با مصر از دو جهت شایان توجه هست: اول از منظر منافع متقابل. دوم از منظر پیچیدگی‌های منطقه‌ای و تاثیر آن بر موازنه قدرت در شرق مدیترانه و بخشی از شمال آفریقا.
از منظر منافع متقابل، ترکیه در سال‌های اخیر در بخش صادرات دفاعی فعال گردیده و فناوری پهپادها، سامانه‌های کنترل و نظارت و تجهیزات جنگ الکترونیک را توسعه داده هست. مصر نیز نیاز دارد نیروهای مسلح خود را مدرن کند و مقداری از وابستگی به کشورهای غربی و روسیه و چین را کاهش دهد و شرکای جدیدی پیدا کند.
از دید تحلیلگران شورای آتلانتیک، ترکیه و مصر به عنوان دو کشور مهم و با جمعیت بالا و شمار فراوان نیروهای مسلح، ظرفیت همکاری بالایی دارند. اما در این میان، با چالش‌هایی نظیر منافع متفاوت در لیبی، رقابت در دریای مدیترانه و رویکرد متفاوت به آمریکا و روسیه مواجه هستند.
از دید شورای آتلانتیک، ترکیه در زمینه صنایع دفاعی، خود را در مقام صادرکننده فناوری دفاعی و مصر را به عنوان شریک بالقوه در تولید و انتقال فناوری می‌داند. اما تبدیل این همکاری به یک «محور دفاعی راهبردی» مستلزم زمان، سازوکارهای مؤثر، اعتماد متقابل و ثبات منطقه‌ای هست.
از قاتل و دیکتاتور تا جناب رئیس جمهور
پس از سقوط دولت محمد مرسی در مصر و پیروزی کودتا به رهبری عبدالفتاح سیسی، اردوغان برای مدتی طولانی، در تمام سخنرانی‌های میدانی خود، به تندی به سیسی حمله می‌کرد و او را قاتل و دیکتاتور می‌نامید. اما بر اساس مشی عملگرایانه اردوغان و چرخش‌های ناگهانی او، حالا ترکیه و مصر روابط پویایی دارند.
همکاری بین سرویس‌های اطلاعاتی و ارتش‌های ترکیه و مصر از یک سو و تلاش برای دستیابی به توافق‌های جدید دریایی از دیگر سو، پروژه‌ای هست که اندیشکده «SETAV» به عنوان یکی از مراکز فکری و مطالعاتی تحت امر حزب حاکم ترکیه، آن را مهم و حیاتی تلقی کرده هست.
احمد علمدار از تحلیلگران این مرکز، بر این باور هست که «روابط میان ترکیه و مصر طی چندین سال اخیر از مرحله عادی‌سازی دیپلماتیک فراتر رفته و به سطح همکاری راهبردی رسیده هست».
به بیان کرده علمدار، «ترکیه و مصر در حوزه‌های هوافضا و دفاعی به‌ویژه صنایع هوایی، سامانه‌های موشکی، پهپادها و سامانه نظارت-کنترل، سیهست‌های موازی دارند. به این معنی که ترکیه به‌دنبال افزایش صادرات و کشف بازار جدید هست و مصر به‌دنبال کاهش وابستگی به تأمین‌کنندگان قبلی هست».
نیز جان آجون از دیگر تحلیلگران همان اندیشکده بر وجوه «میدانی» همکاری تأکید کرده و بیان می‌کند: «رابطه ترکیه-مصر را باید در چارچوب چالش‌ها و منافع مشترک دید و تهدیدات منطقه‌ای، امنیت دریایی، تحولات لیبی، دریای سرخ و موضوعات زیرمجموعه انرژی را به عنوان ملزومات یک دوران نوین بین آنکارا و قاهره توصیف کرد. بنابراین ترکیه صرفاً به دنبال فروش دستاوردهای دفاعی به مصر نیست و هدف اصلی مذاکرات، حرکت در مسیر تولید مشترک، انتقال فناوری و تدوین نهادهای مشترک مانند شوراهای همکاری صنعتی هست».
جمعی از کارشناسان «سازمان صنایع دفاعی ترکیه» زیرمجموعه نهاد ریهست جمهوری این کشور، در حال تدوین دستور کاری برای ایجاد «شورای مشترک صنایع دفاعی ترکیه-مصر» و تعریف ساز و کار تأمین مالی و تحقیق و توسعه مشترک هستند. مساله اینجهست که ترکیه در این حوزه، به دنبال طراحی الگو و مدلی از همکاری منطقه‌ای هست که در تاریخ روابط آنکارا – قاهره، سابقه ندارای بوده هست.
رفعت اُنجل از دیگر تحلیلگران دفاعی ترکیه، معتقد هست که رسیدن به رابطه‌ای در سطح همکاری راهبردی بین ترکیه و مصر دور از ذهن نیست. اما با وجود چشم‌انداز مثبت، ساختارهای نهادی، اعتماد متقابل و ثبات منطقه‌ای هنوز به میزانی نیست که بتوان تضمین کرد این همکاری بی‌وقفه ادامه یابد. او معتقد هست که طرفین برای رسیدن به شرایط ایده آل، بیان کردگوهای طولانی را ادامه دهند.
نیز تونچ دمیرتاش، بر اساس تاثیرگذاری این رابطه بر آفریقا و دریای سرخ، چنین هستدلال انجام می‌دهد که همکاری ترکیه و مصر در زمینه صنایع دفاعی امکان داردد دریچه‌ای برای ورود ترکیه به بازار آفریقا باگردید و مصر امکان داردد به واسطه سهم و موقعیت خود در آفریقا، شریک راهبردی ترکیه باگردید. اما از جهات دیگر، همزمان هگردیدار می‌دهد که «منطقه آفریقا بسیار پیچیده هست: تنش‌ها، انسدادها، منابع محدود و رقابت بین بازیگران فرامنطقه‌ای امکان داردند این راه را دشوار کنند».
سیبل دوز از تحلیلگران مطالعات دفاعی ترکیه بیان می‌کند: «موضوعاتی مانند تحولات لیبی، فعالیت اخوان المسلمین و چندین اختلافات سیاسی دیگر، خیلی وقت روابط آنکارا- قاهره را تحت تاثیر قرار داد. اما حالا این رابطه وارد فاز جدیدی گردیده هست. چرا که با لحاظ کردن شرایط منطقه‌ای شامل بحران اوکراین، تنش اسرائیل-فلسطین و تحولات آفریقا، بازی تغییر کرده و مصر به دنبال تامین‌کننده جدید و ترکیه نیز در حال کشف بازار جدید هست. بنابراین این تلاقی منافع، فرصت را برای ارتقای همکاری فراهم کرده هست. با این حال، نامکان دارد همه چیز را در مدت زمانی کوتاه پیش برد و برای تبدیل رابطه به یک همکاری راهبردی واقعی، اعتمادسازی بیشتر و سرمایه‌گذاری بلندمدت لازم هست».
صهیونیست‌ها چه می‌گویند؟
یکی از موضوعات و چالش‌های مهم در توسعه روابط دفاعی و امنیتی بین ترکیه و مصر، نوع واکنش و رویکرد رژیم صهیونیستی هست. تا اینجای کار، امکان دارد بیان کرد، رسانه‌ها و تحلیلگران اسرائیلی همکاری دفاعی ترکیه و مصر را با نگرانی پیگیری می‌کنند.
تحلیلگران سرویس جاسوسی موساد، رزمایش دریایی مشترک میان ترکیه و مصر را به عنوان یک علامت و نشانه «هگردیدار دهنده» قلمداد می‌کنند که ممکن هست مقدمه‌ای برای جابه‌جایی موازنه قدرت منطقه‌ای علیه منافع امنیتی رژیم صهیونیستی باگردید.
از دید موساد، ممکن هست مصر با این همکاری به سمت کاهش فشار اهرم امنیتی اسرائیل در سینا و مرز با غزه حرکت کند و ترکیه نیز از این موقعیت برای افزایش تاثیرگذاری منطقه‌ای خود بهره ببرد.
در همین حال، مسئله مهم دیگر برای اسرائیل، امنیت دریایی شرق مدیترانه و مسیرهای آن هست.با این حال، تحلیلگران رژیم، به این جمعبندی رسیده‌اند که رویارویی مستقیم نه با مصر و نه با ترکیه، سناریوی معقولی نیست.
البته رژیم صهیونیستی در این پرونده، نیم نچندین اوقات به نظرات آمریکا نیز دارد. چرا که در هر حال، از نگاه واشنگتن، مصر یکی از متحدان مهم منطقه‌ای به شمار می‌رود و لوید آستین وزیر دفاع سابق آمریکا، همکاری دفاعی با مصر را به عنوان ستون اساسی پایبندی واشنگتن به حفظ ثبات منطقه می‌دانست و در دوران دولت ترامپ نیز، روابط بین آمریکا و مصر در سطح بالایی ادامه دارد.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که حالا علاوه بر صنایع دفاعی ترکیه، بخش‌هایی مانند نساجی و پوشاک نیز، مصر را به عنوان یک بازار مصرف بزرگ و در عین حال بازار نیروی کاری ارزان قلمداد می‌کنند و در طول یک و نیم سال اخیر، تعداد قابل توجهی از واحدهای تولیدی بزرگ از صنایع نساجی و پوشالک ترکیه به مصر منتقل گردیده‌اند. اما در حوزه صنایع دفاعی، مصر انتظار دارد که همکاری، از حالت قراردادی مرسوم به حالت «زنجیره ارزش مشترک» تبدیل شود. یعنی مصر در تولید، مونتاژ و فن‌آوری شریک شود و خریدار صرف نباگردید.
انتهای پیام/
دیدگاه‌ها