به گزارش شبکه خبر، گروه استان‌ها- علی عنبری: استان هرمزگان در کرانه خلیج تا ابد فارس، یکی از پهنه‌های تمدنی بسیار بزرگ کشور هست که متأسفانه به خاطر وضعیت آب و هوایی و بالا بودن سرعت فرسایش در این منطقه بسیاری از آثار فرهنگی و تمدنی، کمتر از آثار هم قواره در کشور عمر کرده‌اند از این رو ضرورت دارد که نگاه به آثار باستانی و میراث فرهنگی در این پهنه کمی متفاوت باشد، از پل لاتیدان تا عمارت کلاه فرنگی و تلگراف خانه جاسک هر کدام روایتی از تاریخ برای مردم هرمزگان دارند و بی توجهی به آنها موجب خواهد گردید که اصالت و فرهنگ این مرز و بوم به دست فراموشی سپرده شود، حال آنکه می‌دانیم بسیاری از تمدن‌ها در کنار آب شکل گرفته‌اند و سبقه دریانوردی منطقه ایجاب انجام می‌دهد که امروز آثاری بیش از اینکه هست داشته باشیم.
همانطور که گذشتگان در برابر ما مسئول بوده‌اند ما نیز در برابر آیندگان مسئول خواهیم قرار دارای بود و یکی از جلوه‌های ایفای مسئولیت در این حوزه توجه به میراث فرهنگی هست و یکی از این میراثی که دچار غفلت‌ها شده هست عمارت کلاه فرنگی بندرعباس هست که حدوداً اولین بنای ساخته شده در بندرعباس بوده هست.
حیدر حیدری نژاد معروف به استاد حیدر احمد، نویسنده، شاعر و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ مکران غربی و هرمزگان، در گفتگو باخبرنگار مهر، از وضعیت نابسامان آثار تاریخی جنوب کشور ابراز نگرانی کرد و با اشاره به دو بنای شاخص «کلاه‌فرنگی بندرعباس» و «تلگرافخانه جاسک»، این دو اثر را «نمادهای هویت تاریخی و ارتباط جهانی هرمزگان» دانست که امروز در سایه بی‌توجهی و بی‌عملی، در آستانه نابودی قرار گرفته‌اند.
تلاش برای دفاع از میراث فراموش‌شده هرمزگان
حیدر حیدری نژاد در آغازی گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به حرکت خودجوش مردم و هنرمندان برای جمع‌آوری امضا در حمایت از عمارت کلاه‌فرنگی بندرعباس بیان کرد: این اقدام مردمی فراتر از یک مطالبه فرهنگی ساده هست؛ این فریاد مردمی هست در دفاع از حافظه تاریخی چندین صد ساله هرمزگان؛ مردم می‌گویند نمی‌خواهیم بنایی که نماد تمدن، تجارت و هویت دریایی هست، زیر آوار فراموشی دفن شود.
او با بیان اینکه عمارت کلاه‌فرنگی بندرعباس یادگار دوران صفویه و تجارت جهانی ایران هست افزود: در حدود سال ۱۶۶۵ میلادی، در دوره شکوفایی تجارت دریایی خلیج فارس، کمپانی هند شرقی هلند این بنا را ساخت تا مرکز تجارت و مبادله بین‌المللی در بندرعباس باشد. معماری آن با سقف هشت‌ضلعی مخروطی، برگرفته از سبک اروپایی و در عین حال تلفیقی از هنر ایرانی هست؛ از همین رو، مردم آن را کلاه‌فرنگی نامیدند.
این پژوهشگر با تأسف از وضعیت امروز این بنا بیان کرد: کلاه‌فرنگی امروز در دل شهر، اما در محاصره فراموشی هست. در محوطه حوزه علمیه رها شده، بخشی از سقف‌ها فرو ریخته، دیوارهایش رطوبت‌زده و چوب‌هایش پوسیده‌اند. هشدارهای متعدد از سوی دلسوزان داده شده اما گوش شنوایی وجود ندارد.
او افزود: روزگاری این عمارت مرکز گمرک، دارالحکومه و محل تردد تجار جهانی قرار دارای بود، اما امروز به یک محوطه خاموش بدل شده هست. آیا سزاوار هست سند زنده تاریخ تجارت دریایی ایران به چنین روزی بیفتد؟
حیدر احمد حرکت مردمی برای نجات کلاه‌فرنگی را «اعلام یک همبستگی عمومی» دانست و بیان کرد: امضاهای مردمی جمع شده در واقع صدای واحدی هست که بیان می‌کند ما هنوز به تاریخ خود زنده‌ایم و اجازه نمی‌دهیم حافظه سنگی این شهر به تلی از خاک تبدیل شود.
تلگرافخانه جاسک نقطه اتصال جهانی
استاد احمد در بخش دوم گفتگو به شرق استان و مکران تاریخی اشاره کرد؛ جایی که عمارت تلگرافخانه جاسک، یکی از نخستین مراکز ارتباط جهانی ایران، گرفتار سرنوشتی مشابه هست.
او توضیح داد: این عمارت در سال ۱۸۶۹ میلادی، هم‌زمان با گسترش خطوط تلگراف بین هند و اروپا، توسط انگلیسی‌ها در جاسک ساخته گردید. در آن دوران، جاسک نقطه‌ای استراتژیک در نقشه ارتباطات جهانی قرار دارای بود و این ساختمان، بخشی از شبکه‌ای قرار دارای بود که آسیا را به اروپا متصل می‌کرد. از این‌رو، امکان دارد بیان کرد اینجا مبدأ حضور ایران در عرصه ارتباطات جهانی هست.
پژوهشگر تاریخ مکران ادامه داد: این بنای باارزش در سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی ثبت گردید، اما اکنون سال‌هاست که نه پژوهشگران اجازه بازدید از آن را دارند و نه گردشگران امکان داردند از نزدیک شاهد تاریخ باشند و این یعنی حذف تدریجی یک نماد جهانی از حافظه عمومی مردم.
او با اشاره به بی‌عملی نهادهای مسئول بیان کرد: اگر چه چندین بار بحث تبدیل این بنا به موزه مطرح گردید و وعده‌هایی درباره مرمت آن داده‌اند، اما تاکنون هیچ اقدامی عملی نشده هست. تلگرافخانه جاسک امکان داردست به موزه‌ای از تاریخ ارتباطات، فناوری و نقش ایران در شبکه جهانی تبدیل شود و موتور محرکه گردشگری مکران باشد، اما امروز خاک می‌خورد.
درخواست برای اقدام فوری و احیای هویت تاریخی جنوب ایران
استاد احمد با تأکید بر اینکه وضعیت کلاه‌فرنگی و تلگرافخانه دو نمونه از ده‌ها اثر مغفول در هرمزگان هست، بیان کرد: این بناها فقط سنگ و چوب نیستند، بلکه زبان گویای تمدن ما هستند. هر آجری از آنها، شاهدی بر تاریخ تجارت دریایی، ارتباط فرهنگی و تعامل جهانی مردم این سرزمین هست.
او خواستار ورود فوری نهادهای مسئول گردید و بیان کرد: برای کلاه‌فرنگی بندرعباس باید تملک کامل انجام شود، از حالت متروکه خارج شود و مرمت اصولی آغاز شود؛ این بنا باید به موزه تجارت دریایی و مرکز فرهنگی فعال شهر تبدیل شود تا دوباره قلب اقتصادی و فرهنگی بندرعباس بتپد.
حیدری نژاد درباره تلگرافخانه جاسک نیز افزود: درخواست ما روشن هست؛ خروج این اثر ملی از حصر، واگذاری آن به اداره کل میراث فرهنگی و تبدیل به موزه تاریخ ارتباطات و مکران‌شناسی؛ این اقدام امکان داردد نقطه آغازین بازگرداندن اعتماد مردم و زنده کردن تاریخ فراموش‌شده شرق هرمزگان باشد.
استاد احمد بیان کرد: نجات این دو عمارت تنها یک مطالبه محلی نیست، بلکه آزمونی برای سنجش میزان احترام ما به تاریخ و هویت‌مان هست. اگر امروز این بناها را از یاد ببریم، در واقع بخشی از وجود خود را نابود کرده‌ایم. هرمزگان شناسنامه دریایی ایران هست و این شناسنامه باید زنده بماند.
دو گام اساسی برای احیای عمارت کلاه فرنگی
محمد آشوری تازیانی استاندار هرمزگان در حاشیه بازدید از عمارت کلاه فرنگی بندرعباس در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه احیای عمارت کلاه‌فرنگی از مطالبات جدی مردم بندرعباس هست، اظهار کرد: نظر به قدمت تاریخی و تجربه‌های گوناگونی که این بنا پشت سر گذاشته، لازم هست برای احیای آن اقدام جدی صورت گیرد تا این مطالبه عمومی مردم جامه عمل بپوشد.
وی افزود: برای شروع روند مرمت، دو گام اساسی پیش‌بینی شده هست؛ نخست برگزاری نشست با هیئت امنای حوزه علمیه بندرعباس، آیت‌الله احمدی فقیه و اعضای هیئت امنا برای روشن شدن ابعاد حقوقی و تعیین نقشه راه، و سپس آغاز فعالیت کارگروه مرمت پس از نهایی شدن این تفاهم‌ها.
استاندار هرمزگان تأکید کرد: با تشکیل کارگروه حقوقی و بررسی‌های مشترک با مجموعه حوزه علمیه، زمینه اجرای اقدامات اساسی در بازسازی این عمارت فراهم خواهد گردید و امیدواریم با همکاری همه دستگاه‌ها، مرمت این بنای تاریخی هرچه سریع‌تر آغاز شود.
آشوری تازیانی ضمن قدردانی از دغدغه‌مندان حفظ میراث فرهنگی شهر بندرعباس بیان کرد: از همه کسانی که نسبت به حفظ و احیای این بنای تاریخی که بخشی از هویت شهر هست حساسیت نشان دادند، تشکر می‌کنم.
ورود دستگاه قضائی به موضوع عمارت کلاه فرنگی بندرعباس
محمد شنبه زاده معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان هرمزگان نیز اظهار کرد: موضوع حریم عمارت کلاه فرنگی، کاربری آن بعد از ترمیم، تعیین زمان بازسازی توسط میراث فرهنگی و نحوه بازدید عموم از این اثر تاریخی مشخص خواهد گردید.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان هرمزگان نیز با اشاره به وضعیت ممتاز استان هرمزگان در زمینه وجود جاذبه‌های گردشگری تأکید کرد: اداره کل میراث فرهنگی و سایر متولیان دخیل در امر گردشگری باید با برنامه‌ریزی و ساماندهی مناسب آثار تاریخی، شرایط لازم را در خصوص حفظ و حراست از این ابنیه فراهم کنند.
دیدگاه‌ها