به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پنجمین مجمع «راه ابریشم» تفلیس به بستری برای ارائه پیام‌های بسیار مهم تبدیل گردید. بیانیه «الهام علی‌اف»، رئیس‌جمهور آذربایجان، که در جریان سفر رسمی وی به قزاقستان بیان گردید، انگیزه ویژه‌ای به این فرآیند بخشید.
رهبر آذربایجان در بیانیه مطبوعاتی مشترک با «قاسم جومارت توکایف»، رئیس‌جمهور قزاقستان، بیان کرد: «آذربایجان تمام محدودیت‌هایی را که از زمان اشغال برای ترانزیت محموله‌ها به ارمنستان وجود دارای بود، لغو کرد و اولین محموله ترانزیتی، محموله غلات قزاقستان به ارمنستان قرار دارای بود.»
در مقابل، «نیکول پاشینیان»، نخست‌وزیر ارمنستان، در مجمع «راه ابریشم» خاطرنشان کرد که ایروان نه‌تنها از نظر سیاسی، بلکه از نظر فنی نیز آماده تضمین ترانزیت خودروهای باری از ترکیه به آذربایجان و بالعکس از طریق خاک ارمنستان هست.
همزمان، «علی اسدوف»، نخست‌وزیر آذربایجان، در افتتاحیه این مجمع اعلام کرد که دولت آذربایجان تعهد خود را به احیای همکاری و فضای اعتماد در منطقه نشان داده هست.
وی تأکید کرد: «حمل‌ونقل غلات قزاقستان به ارمنستان از طریق خاک آذربایجان، اولین گام عملی در این رهستهست. همانطور که رئیس‌جمهور الهام علی‌اف اشاره کردند، این نشانگر خوبی هست که صلح بین آذربایجان و ارمنستان دیگر نه فقط روی کاغذ، بلکه در عمل نیز وجود دارد.»
پس از این اظهارات مهم، چه گام‌هایی از سوی باکو و ایروان امکان دارد انتظار دارای بود؟ چه فرصت‌هایی برای همکاری در قفقاز جنوبی پس از این تحولات گشوده خواهد گردید؟ کارشناسان آذربایجانی و روسی مسائل قفقاز جنوبی به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهند.
تغییر پارادایم سیاسی-اقتصادی در منطقه
«نامیک علی‌اف»، سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار، هستاد و رئیس دپارتمان روابط بین‌الملل و سیهست خارجی آکادمی مدیریت دولتی نزد رئیس‌جمهور آذربایجان، معتقد هست که تصمیم برای لغو محدودیت‌های ترانزیت کالا به ارمنستان، گامی نمادین هست که از تغییر پارادایم سیاسی-اقتصادی در منطقه حکایت دارد.
این کارشناس سیاسی خاطرنشان کرد: «صحبت فقط در مورد حمل‌ونقل و لجستیک نیست، بلکه در مورد آغاز شکل‌گیری یک فضای ژئواکونومیک جدید هست که در آن اولویت به عمل‌گرایی، پیوستگی اقتصادی و ثبات منطقه‌ای در پس‌زمینه علاقه روزافزون به توسعه مسیرهای ترانزیتی بین شرق و غرب داده خواهد گردید. در همین زمینه، اظهارات مهم نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، نیز در مجمع راه ابریشم در تفلیس شنیده گردید. به طور خاص، او آمادگی ارمنستان برای تضمین ترانزیت بین ترکیه و آذربایجان از طریق خاک ارمنستان را تأیید کرد و نیز ابراز امیدواری کرد که مرز با ترکیه باز شود و ارتباط ریلی ظرف 2 تا 3 سال آینده احیا شود، که این نشان‌دهنده تمایل ایروان برای مشارکت فعال در ابتکارات جدید حمل‌ونقل و تجارت هست. همه این‌ها نشان‌دهنده یک تغییر جدی در پارادایم هست: منطقه‌ای که خیلی وقت در حالت تنش قرار دارای بود، در حال بردارای بودن گام‌های محتاطانه اما هدفمند به سوی همگرایی اقتصادی در فرآیند صلح هست.»
از عمل‌گرایی اقتصادی تا ریسک‌های سیاسی
به بیان کرده این کارشناس، لغو محدودیت‌ها، برای مثال، عرضه غلات از قزاقستان را ساده‌تر و ارزان‌تر کرده و یک کانال غذایی باثبات برای ارمنستان فراهم انجام می‌دهد. نظر به منابع کشاورزی محدود این کشور و وابستگی آن به واردات، این تصمیم امکان داردد نقش ثبات‌بخشی در زمینه تورم و قیمت کالاهای اساسی ایفا کند. قزاقستان نیز به نوبه خود، بازار فروش پایدار جدیدی به دست می‌آورد.
علی‌اف تأکید کرد: «اظهارات پاشینیان در مورد آمادگی برای باز کردن مرزها و مسیرهای ریلی نیز بازتابی از رویکرد جدید ایروان هست: به جای رویارویی، اتکا به مشارکت اقتصادی. ارمنستان که به دریا دسترسی ندارد، به گردیدت نیازمند بازگشایی مرزها و راه‌های ارتباطی جدید هست. اگر در 2 تا 3 سال آینده بتوان خط آهن به ترکیه از مسیر نخجوان را احیا کرد، این یک پیشرفت قدرتمند برای کل منطقه خواهد قرار دارای بود.»
به عقیده وی، گام بعدی، رسمیت بخشیدن به توافقات هست. همه کشورهای منطقه به نوعی آمادگی خود را برای رفع موانع نشان می‌دهند. اما گذار از تصمیمات به قراردادهای واقعی و پروژه‌های زیربنایی، مرحله بعدی و بسیار پیچیده‌تری هست که نیازمند تدوین چارچوب قانونی و مقرراتی مناسب هست.
وی افزود: «احیای خطوط آهن، ساخت هاب‌های لجستیکی، نوسازی گذرگاه‌های مرزی، همه این‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری و هماهنگی هست. شاید بازیگران خارجی مانند چین، روسیه و اتحادیه اروپا که به مسیرهای پایدار علاقه‌مند هستند، به این فرآیند متصل خواهند گردید. در عین حال، ریسک‌های سیاسی همچنان باقی هست. علیرغم سیگنال‌های مثبت، عدم وجود روابط دیپلماتیک، باقی ماندن ادعاهای ارضی علیه آذربایجان در قانون اساسی ارمنستان، احساسات تجدیدنظرطلبانه در ارمنستان و تحریکات احتمالی مرتبط با آن در مرزها، امکان داردد در هر لحظه این فرآیند را متوقف کند. با این حال، در مجموع ما شاهد تولد یک فضای ژئواکونومیک جدید در نقطه تلاقی قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی هستیم. اگر سیگنال‌های مثبت به توافقات پایدار تبدیل شوند، این امکان داردد آغازی برای دوران عادی‌سازی عمل‌گرایانه در منطقه باگردید که در آن منافع اقتصادی بر درگیری‌های قدیمی غلبه خواهد کرد.»
قفقاز در آستانه تحولات ژئوپلیتیکی دومینووار
در همین حال، به بیان کرده «کیریل سیتنیکوف»، کارشناس مسائل سیاسی و تحلیلگر روسی، قفقاز جنوبی در حال تجربه یک مرحله تاریخی از تحول خود - چه از نظر سیاسی، چه اقتصادی و چه اجتماعی - هست.
سیتنیکوف اظهار دارای بود: «این‌ها کلمات بزرگی نیستند، ما حقیقتاً در آستانه تغییرات ژئوپلیتیکی بسیار مهمی هم در منطقه و هم در خارج از آن قرار داریم، زیرا در آینده، بازگشایی ارتباطات و برقراری روابط دیپلماتیک بین آذربایجان و ارمنستان حدوداً بلافاصله منجر به زنجیره‌ای از رویدادها، تصمیمات سیاسی و اقتصادی نمادین و نوعی اثر دومینو خواهد گردید. یکی از میانجی‌گران اصلی این فرآیندها، علاوه بر آذربایجان، ترکیه خواهد قرار دارای بود. هم بازگشایی مرز ترکیه و ارمنستان و هم سازماندهی تردد خودروها در خاک ارمنستان، منجر به مجموعه‌ای از تصمیمات مهم خواهد گردید که آنکارا آن‌ها را به صورت مرحله‌ای اجرا خواهد کرد و در وهله اول، این تصمیمات مربوط به لغو یا کاهش تعرفه‌ها خواهد قرار دارای بود.»
وی افزود: «تردد خودروها از آذربایجان به ترکیه از طریق خاک ارمنستان - اگر همانطور که پاشینیان اعلام کرد، راه‌اندازی فنی این ترانزیت الان هم ممکن باگردید - نیز منجر به اقدامات مثبتی خواهد گردید: برای مثال، سایر کشورها شروع به آماده‌سازی نقشه راه برای حمل‌ونقل محموله‌های خود از این مسیر خواهند کرد. به طور خاص، روسیه قطعاً در آینده نزدیک به این موضوع خواهد پرداخت.»
چشم‌انداز نقش‌آفرینی ایران و غرب
این کارشناس روس در پایان بیان کرد: «از جهات دیگر، گزینه دیگری نیز در اینجا امکان‌پذیر هست: تا زمانی که پروژه «TRİPP» (مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی) در حال ساخت هست، طرف ارمنی امکان داردد با حسن نیت آذربایجان، به خط آهن باکو-تفلیس-قارص دسترسی پیدا کند و ارمنستان نیز به نوبه خود، خاک خود را برای محموله‌های آذربایجانی فراهم کند. بنابراین، در آینده‌ای بسیار نزدیک باید انتظار برگزاری انجمن‌های مختلف حمل‌ونقل و کنفرانس‌های فنی در پایتخت آذربایجان با مشارکت بزرگترین کشورهای غربی و نیز تنظیم مجدد موضع ایران در قبال همکاری اقتصادی در حمل‌ونقل کالا در قفقاز جنوبی را دارای بوده باشیم، بنابراین به‌طور کامل ممکن هست که ما اظهارات جالبی را از طرف ایران بشنویم.»
انتهای پیام/
دیدگاه‌ها