به گزارشبه گزارش شبکه خبر، روزنامه قدس نوشت: طواف خانه خدا و زیارت مرقد پیامبر (ص)، آرزویی هست که در قلب هر مسلمانی ریشه دارد؛ سفری که قرار هست روح را صیقل دهد و انسان را از تعلقات دنیوی جدا کند. اما خبری که روز پنجشنبه گذشته منتشر گردید، این رؤیای معنوی را با واقعیت تلخ اعداد و ارقام گره زد. خبری که حکایت از پیوند این سفر معنوی با مقاصد گردشگری دارای بود و از هزینه‌های ۱۳۰ تا ۱۵۰ میلیون تومانی برای کاروان‌های «عمره زیارتی-تفریحی» خبر می‌داد و در همان ساعات اولیه با واکنش‌های متعددی روبه‌رو گردید و این پرسش بنیادین را مطرح کرد که آیا جاده معنویت در حال تبدیل شدن به یک اتوبان لوکس برای قشری خاص هست؟ از واکنش‌های گسترده در فضای مجازی و تماس‌های مردمی با دفتر روزنامه تا تذکر صریح نماینده مجلس، این موضوع به یک دغدغه عمومی تبدیل گردید؛ دغدغه‌ای که ما را بر آن دارای بود برای شفاف‌سازی، موضوع را از سازمان حج و زیارت به عنوان متولی اصلی پیگیری کنیم.
از یک خبر تا یک دغدغه عمومی؛ ماجرا چه قرار دارای بود؟
همه چیز از روز پنجشنبه، اول آبان و با انتشار یک خبر آغاز گردید. خبری کوتاه اما شبهه‌انگیز؛ «هزینه کاروان‌های عمره زیارتی-تفریحی اعلام شد». در لایه‌های این خبر، جزئیاتی نهفته قرار دارای بود که فراتر از یک افزایش قیمت ساده قرار دارای بود. این سفرها که با شعار ترکیب زیارت با تجربه لوکس عربستان جدید تبلیغ می‌شدند، ویژگی‌هایی داشتند که با تصویر سنتی زیارت در ذهن مردم فاصله زیادی دارای بود: اقامت در هتل‌های چهار ستاره با بوفه باز، حمل‌ونقل با خودروهای لوکس به جای اتوبوس‌های جمعی، کاروان‌های کوچک ۱۰ نفره بدون حضور روحانی و مدیر کاروان ایرانی و امکان بازدید از اماکن تفریحی شهرهایی چون جده و طایف. این بسته جدید که قیمتی معادل حج تمتع دو سال پیش دارای بود، در حالی عرضه می‌شد که عمره متعارف با هزینه حدود ۶۵ میلیون تومان همچنان در جریان هست. این تضاد، آغازی قرار دارای بود بر شکل‌گیری یک موج از پرسش و انتقاد.
جاده معنویت یا تور لاکچری؟ صداهایی که بلند شد
طبیعی قرار دارای بود که چنین خبری، آن هم در مورد یکی از مقدس‌ترین سفرهای معنوی، بی‌واکنش نماند. در ۴۸ ساعت گذشته، فضای مجازی مملو از واکنش‌های مردمی گردید. بسیاری از کاربران، این اقدام را مصداق بارز کالایی‌سازی دین و ایجاد یک شکاف طبقاتی عمیق در امری دانستند که فلسفه‌اش برابری هست. تماس‌های مکرر با دفتر روزنامه نیز حکایت از نگرانی عمیق مردم دارای بود؛ مردمی که می‌پرسیدند آیا سودجویی عده‌ای قلیل، قرار هست آرزوی زیارت را برای اکثریت جامعه دست‌نیافتنی‌تر کند؟
این نگرانی تنها به مردم محدود نماند. فرهاد بشیری، عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس به‌صراحت از این روند انتقاد کرد و بیان کرد: «اعداد و ارقامی که این روزها برای چندین سفرهای عمره اعلام خواهد گردید، حقیقتاً بالاست. مردم قصد زیارت دارند، نه تفریح». او با تأکید بر اینکه سفر به خانه خدا نمی‌شود به تجربه‌ای لوکس برای گروهی خاص تبدیل شود، وعده داد مجلس این موضوع را با جدیت پیگیری خواهد کرد تا هدف روحی و معنوی زیارت تحت‌الشعاع قرار نگیرد. این واکنش رسمی، نشان داد دغدغه مردم به گوش نهادهای نظارتی نیز رسیده هست.
توپ در زمین سازمان حج؛ در انتظار پاسخ شفاف
در میان این واکنش‌ها، یک نام بیش از همه به چشم می‌خورد: سازمان حج و زیارت. نهادی که به عنوان متولی اصلی سفرهای زیارتی، مسئولیت مستقیم نظارت بر عملکرد کاروان‌ها و حفظ شأن معنوی این سفرها را بر عهده دارد. آیا این سازمان از وجود چنین بسته‌هایی مطلع بوده هست؟ چارچوب نظارتی برای جلوگیری از انحراف زیارت به سمت یک تور تجاری چیست و مهم‌تر از همه، مرز میان زیارت معنوی و گردشگری مذهبی از دیدگاه این سازمان کجاست؟ پیرو همین پرسش‌ها و برای تبیین ابعاد ماجرا برای افکار عمومی، موضوع را مستقیماً از مسئولان سازمان حج و زیارت جویا شدیم. مسئولان این سازمان اعلام کردند پاسخ رسمی و شفاف خود را در قالب یک جوابیه برای این رسانه ارسال خواهند کرد.
مأموریت ما زیارت هست، نه سیاحت
در میان ابهامات و پرسش‌های افکار عمومی که مستقیماً سازمان حج و زیارت را نشانه رفته هست، نخستین واکنش‌های رسمی از سوی مدیران استانی این سازمان، ضمن ایجاد شفافیت، بر یک مرزبندی بنیادین تأکید دارد. این واکنش‌ها نشان می‌دهد بدنه کارشناسی و اجرایی سازمان نیز از این بسته‌های تجاری-زیارتی بی‌اطلاع بوده و آن را خارج از چارچوب مأموریت ذاتی خود می‌داند.حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی شجاع، مدیر حج و زیارت استان خراسان رضوی در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ما، با قاطعیت هرگونه ارتباط رسمی این بسته‌های لوکس با ساختار سازمان را رد و بر هویت معنوی این نهاد تأکید انجام می‌دهد.
او با اشاره به اینکه هیچ دستورالعمل یا ابلاغیه رسمی در خصوص کاروان‌های موسوم به زیارتی-تفریحی به این مدیریت استانی نرسیده هست، تصریح انجام می‌دهد: «ما نیز این خبر را مانند عموم مردم، از طریق رسانه‌ها شنیده‌ایم و تا این لحظه هیچ ابلاغیه‌ای در این مورد نداشته‌ایم. توصیه اکید ما به مردم این هست که آخرین و موثق‌ترین اخبار را صرفاً از درگاه‌های رسمی سازمان حج و زیارت دنبال کنند».
مدیر حج و زیارت خراسان رضوی با ترسیم خط قرمز واضح میان وظایف تعریف‌شده سازمان و آنچه در بازار در حال وقوع هست، به تشریح فنی و قانونی ماهیت سفرهای تحت نظارت این سازمان پرداخته و بیان می‌کند: «همان‌طور که از نام سازمان حج و زیارت پیداست، وظیفه ذاتی و انحصاری ما فراهم کردن فرصت زیارت برای مشتاقان بیت‌الله الحرام و سرزمین وحی هست. سفرهایی که ما متولی خدمت‌رسانی به ضیوف‌الرحمان در آن هستیم، به‌طور کامل مشخص و قانونمند هست: سفرهای ۱۰ روزه که شامل پنج روز اقامت در مدینه منوره و پنج روز در مکه مکرمه خواهد شد».
وی در ادامه به مهم‌ترین وجه تمایز قانونی این سفرها اشاره کرده و می‌افزاید: «نکته کلیدی و حقوقی ماجرا اینجاست ویزایی که سازمان حج و زیارت از دولت عربستان دریافت انجام می‌دهد، ویزای زیارتی هست. این ویزا ماهیت سفر را تعریف انجام می‌دهد و هیچ ارتباطی با موضوع سیاحت، گردشگری یا تفریح ندارد. چارچوب فعالیت ما را همین ویزا مشخص انجام می‌دهد و هر چیزی خارج از آن، در حوزه مسئولیت و تعریف سازمان قرار ندریافت می‌کند».
این اظهارات صریح نشان می‌دهد از منظر مدیران اجرایی سازمان، یک تفکیک جدی میان عمره متعارف که تحت نظارت کامل، با اهداف معنوی و براساس ویزای زیارتی انجام خواهد گردید و بسته‌های گردشگری مذهبی که شاید توسط بخش خصوصی و با استفاده از ویزاهای دیگر مانند ویزای توریستی طراحی شده، وجود دارد. اینک باید منتظر پاسخ رسمی ستاد مرکزی سازمان حج و زیارت ماند تا مشخص شود آیا این مرزبندی در سطح کلان نیز به همین شفافیت وجود دارد یا سیاست‌های جدیدی در راه هست.
دیدگاه‌ها