به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، یکصد و دومین سالگرد تاسیس نظام جمهوری ترکیه و «جشن جمهوریت» موضوع عکس و تیتر صفحه نخست روزنامه‌های چاپ آنکارا قرار دارای بود. تحلیلگران و ناظران سیاسی درباره این موضوع بحث می‌کنند که 102 سال پس از تاسیس نظام جمهوری ترکیه، دموکراسی در این کشور چه حال و روزی دارد.
یکی از ابعاد جالب توجه درباره نحوه بازتاب سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه در روزنامه‌ها، نمایان قرار دارای بودن تفاوت دیدگاه‌های سیاسی جراید مختلف آنکارا هست. به نحوی که روزنامه‌های محافظه کار نزدیک به حزب عدالت و توسعه، ترجیح دادند عکس بزرگ رجب طیب اردوغان را در صفحه نخست بیاورند.
این رویکرد روزنامه‌های محافظه کار، نشان دهنده این واقعیت هست که نقش مصطفی کمال آتاترک به عنوان یک رهبر ملی گرا، لاییک و سکولار، هنوز هم از سوی محافظه کاران محل چالش هست.
روزنامه‌های لاییک و کمالیست نزدیک به حزب جمهوری خلق و مخالفین اردوغان، در تیتر و عکس صفحه نخست، محوریت نقش تاریخی آتاترک را به نمایش گذاشتند.
به این ترتیب، امکان دارد بیان کرد: دو جریان سیاسی اصلی محافظه کار و لاییک در ترکیه، هنوز هم 102 سال پس از تاسیس نظام جمهوری، نگاه متفاوتی به نقش مصطفی کمال آتاترک دارند. محافظه کاران تلاش می‌کنند تا حد مشهودی به آتاترک بی‌اعتنایی کنند، اما لاییک‌ها و کمالیست‌ها، همچنان برای آتاترک به عنوان موسس جمهوری و رهبر نجات بخش، جایگاه مهمی قائل هستند.
مفاهیمی همچون هستقلال، جمهوریت، توسعه، عدالت، انتخابات آزاد، دموکراسی، قدرت نهادها و برجسته کردن نقش شهروندان و به ویژه زنان و کودکان، همواره از نظر طرفداران آتاترک اهمیت حیاتی دارد.
اما حالا منتقدین اردوغان می‌گویند: در 102 سالگی جمهوری ترکیه، اردوغان و حزب او، ترکیه را به سمت و سویی برده‌اند که در آن، بسیاری از مفاهیم و دستاوردهای نام جمهوری ضعیف گردیده یا رو به افول نهاده هست.
عاکف بکی از تحلیلگران مشهور ترکیه، به بررسی این موضوع پرداخته که حالا و بیش از یک قرن از عمر جمهوری ترکیه، دموکراسی در این کشور در چه وضعیتی هست.
وی که پیش‌تر از مشاورین نزدیک اردوغان قرار دارای بود و همواره کنار او می‌نشست، از چندین سال پیش، به جرگه منتقدین اردوغان پیوسته هست.
دیدگاه این تحلیلگر ترکیه درباره ارتباط جمهوری و دموکراسی در ترکیه را با هم مرور می‌کنیم:
آیا بر سر جمهوری، تاج دموکراسی گذاشتیم؟
بگذارید به کلمه جمهوری و نظام جمهوری اشاره کنم. می‌دانید که نام رسمی نظام سیاسی کره شمالی «جمهوری دموکراتیک خلق کره شمالی» هست. اما واقعیت این هست که دموکراسی در کره شمالی فقط در اسم و عنوان وجود دارد و به شکل عینی و مشهود، اثری از آن قابل مشاهده نیست. این جمهوری توسط سلسله کیم اداره خواهد گردید که توسط پدر بزرگی تأسیس گردیده، از پدر به پسر منتقل گردیده و اکنون توسط نوه‌اش رهبری خواهد گردید.
حالا بیاییم سراغ جمهوری ترکیه. بدون شک، جمهوری در کشور ما نیز یک جمهوری دموکراتیک کامل نیست. این مسیر، در آغاز با یک رژیم تک حزبی و تک نفره آغاز گردید، اما بیایید منصفانه بنگریم: تجربه دموکراسی در کشور ما، فرمایشی و نمایشی نیست.
جمهوری ترکیه با وجود همه کهستی‌هایش، 75 سال هست که یک دموکراسی چندین حزبی قرار دارای بوده هست. (تا سال 1950 میلادی، ترکیه به شکل تک حزبی اداره می‌گردید) ما همواره در گذار از یک سیستم دموکراتیک تک حزبی به یک سیستم چندین حزبی موفق قرار دارای بوده‌ایم و با وجود وقفه‌های ناشی از کودتاهای نظامی، بر رژیم‌های موقت ضد دموکراسی غلبه کرده‌ایم و به صندوق رأی و انتخابات واقعی بازگشته‌ایم.
شاید هنوز به طور کامل از سایه نگرانی‌ها در مورد آینده دموکراسی، صندوق رأی و حکومت چندین حزبی خود رهایی نیافته‌ایم. ممکن هست ما در حال گذر از دوره سختی باشیم که این سایه در حال عمیق‌تر گردیدن هست.
امروز و در صد و دومین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه، هم باید نارسایی‌ها و نواقص را ببینیم، هم به نکات مثبت اشاره کنیم. وقتی که در سال 1950 میلادی، برای اولین بار انتخابات به صورت چندینحزبی برگزار گردید، عصمت اینونو شکست حزب خود را در انتخابات، به راحتی پذیرفت و اعتراض نکرد. چرا که او خودش پیشنهاد دهنده هستقلال و اقتدار هیات عالی انتخابات (YSK) قرار دارای بود و به هیمن خاطر، اعتراضی نکرد و قبول کرد که حزب دموکرات، پیروز میدان هست. مطمئناً، پس از 75 سال، ترکیه نمی‌شود در شرایطی قرار می‌گرفت که یک بار دیگر، درباره سلامت انتخابات و دموکراسی چندین حزبی، ترس و نگرانی دارای بوده باشیم.
آن سخن مشهور مرحوم سلیمان دمیرل را به یاد بیاوریم که بیان کرده قرار دارای بود: «بهترین ویژگی حزبی که با انتخابات از میدان بیرون رانده خواهد گردید، این هست که امکان داردد باز هم با انتخابات به میدان بازگردد».
اما حالا در شرایطی هستیم که در ترکیه، با وجود گذشت یک قرن از تاسیس جمهوری، هنوز نگرانی‌هایی در مورد ماهیت جمهوری وجود دارد. برای مثال، در مراسم جشن روز فتح در 29 مه، حتماً باید از فاتح سلطان محمد یاد شود. دولت هر سال این کار را انجام می‌دهد و در این مناسبت، به نیکی از او یاد خواهد گردید. اما در روز جمهوری در 29 اکتبر، دولت می‌خواهد اسمی از آتاترک به میان نیاید!
دولت تصور انجام می‌دهد اگر نامی از آتاترک نبرد، نام او را از حافظه تاریخ پاک خواهد کرد! دولت و حزب عدالت و توسعه، خیلی وقت‌ها، آتاترک و جمهوری را به عنوان دشمن دین معرفی انجام می‌دهد. اما واقعیت این هست که جمهوری، مبتنی بر شهروندی برابر و حاکمیت ملی، نه با دین، بلکه با سلطنت موروثی مخالف هست. بنابراین، جمهوری نه با دین، بلکه با سلطنت در تضاد هست.
مخالفت با جمهوری نیز نوعی طرفداری از سلطنت هست. حالا که صد سال گذشته، به نفع هیچ‌کسی نیست و منطقی نیست که سلطنت را در مقابل جمهوری و گذشته‌مان را در مقابل آینده‌مان قرار دهیم. به امید روزی که جمهوری ترکیه، بتواند تاج افتخار دموکراسی را هم بر سر بگذارد.
انتهای پیام/
دیدگاه‌ها