به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در بحبوحه رویارویی جهانی و تقویت نظم جهانی چندینقطبی، اهمیت آسیای مرکزی در حال افزایش هست. از یک سو، این نگرانی در میان کشورهای منطقه رو به رگردید هست که قربانی مبارزه قدرت‌های بزرگ شوند، زیرا چندین اوقات آن‌ها را در مقابل یک انتخاب قرار می‌دهند: یا با غرب هستید یا با روسیه. از جهات دیگر، منابع طبیعی و موقعیت هستراتژیک به آن‌ها مزیتی می‌دهد که به واسطه آن، هر یک از این جمهوری‌ها امکان داردند خوش‌بینی خود را گران بفروشند.
حدوداً تمام مراکز قدرت جهانی - اتحادیه اروپا، آمریکا، روسیه و چین - نشست‌های دوجانبه‌ای با آسیای مرکزی برگزار می‌کنند. ترکیه حتی این فرمت را به یک ساختار جداگانه - سازمان کشورهای ترک - تبدیل کرده که تنها تاجیکستان در آن حضور ندارد.
کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز در حال برگزاری نشست‌هایی با آسیای مرکزی هستند. اولین نشست در فرمت آسیای مرکزی در قالب شورای همکاری کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در سال 2023 در جده برگزار گردید. نشست متقابل در سمرقند قرار قرار دارای بود در ماه مه امسال برگزار شود، اما فعلاً به تعویق افتاده هست.
نشست‌های قبلی در نیویورک؛ از بوئینگ تا لوکوموتیو
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که مشغول خاورمیانه و اوکراین هست، این منطقه را نیز فراموش نکرده هست. او با چندین از رهبران آسیای مرکزی، مانند قاسم-جومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان، و شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان، در مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر دیدار و معاملات مهمی با آن‌ها منعقد کرد.
با قزاقستان در مورد تأمین لوکوموتیو و با ازبکستان در مورد صادرات بوئینگ. آن دیدارها در حاشیه مجمع قرار دارای بود، اما اکنون ترامپ می‌خواهد یک نشست تمام‌عیار با رهبران کل منطقه برگزار کند.
نشست آسیای مرکزی و آمریکا در تاریخ 6 نوامبر (15 آبان) در واشنگتن برگزار خواهد گردید. در اینجا، به احتمال زیاد، مانند نشست با کشورهای عربی، تعویقی در کار نخواهد قرار دارای بود. دفتر ریهست‌جمهوری ازبکستان این دعوت را تأیید کرده هست. قاسم-جومارت توکایف نیز از همتای آمریکایی خود تشکر کرد و این ابتکار را «به‌موقع» خواند. توکایف خاطرنشان کرد که با سیهست ترامپ در دفاع از صلح، امنیت و ارزش‌های سنتی موافق هست.
آماده‌سازی واشنگتن؛ سفر دیپلمات‌های ارگردید به تاشکند و آلماتی
آماده‌سازی دقیق این نشست، نشان‌دهنده جدیت نیات ترامپ هست. در 25 اکتبر، سرجیو گور، فرستاده ویژه آمریکا در امور آسیای جنوبی و مرکزی، و کریستوفر لاندو، معاون وزیر امور خارجه، وارد تاشکند گردیدند. آن‌ها با ازبکستان در مورد همکاری‌های تجاری-سرمایه‌گذاری، انرژی، مواد معدنی و فرمت «5+1» بیان کردگو خواهند کرد. لاندو و گور نیز با بازرگانان آمریکایی شرکت‌کننده در پروژه‌های آسیای مرکزی دیدار خواهند کرد. آن‌ها به همراه بختیار سعیدوف، وزیر امور خارجه ازبکستان، از سمرقند نیز بازدید کردند.
وزارت امور خارجه آمریکا خاطرنشان کرد که هدف از سفر نمایندگان آمریکایی، تقویت روابط ایالات متحده با منطقه هست: «ایالات متحده به تعامل با همکاران خود در آسیای مرکزی برای گسترش روابط تجاری و تقویت روابط ادامه خواهد داد. ما مشتاقانه منتظر توسعه همکاری و جشن گرفتن دهمین سالگرد مشارکت در چارچوب پلتفرم "5+1" هستیم.»
گور و لاندو از آلماتی نیز بازدید کردند. در آنجا، آن‌ها تصمیم گرفتند تا حد امکان نگرش دوستانه و احترام به تاریخ و فرهنگ قزاقستان را به نمایش بگذارند. آن‌ها لباس ملی قزاقستان را پوشیدند و با یک عقاب طلایی (نماد ملی) عکس گرفتند.
لاندو پستی در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد که در آن پرچم‌های آمریکا و قزاقستان را ضمیمه کرده قرار دارای بود: «ما از مهمان‌نوازی شبیان کرد‌انگیز قزاق‌ها لذت بردیم. من شروع به احساس راحتی در خانه کرده‌ام؛ با عقاب طلایی و دوستان جدید.»
چشم طمع آمریکا به منابع حیاتی؛ از نفت تا اورانیوم
در قزاقستان، آمریکایی‌ها به طور سنتی به بخش انرژی علاقه‌مند هستند. قزاقستان طلا، اورانیوم، نفت و سایر منابع خام را به آمریکا صادر انجام می‌دهد، در حالی که آمریکا فناوری، تجهیزات و سرمایه‌گذاری فراهم انجام می‌دهد.
«شورون» (Chevron) یکی از بزرگترین بازیگران در بخش نفت قزاقستان هست. 50 درصد از سهم توسعه میدان «تنگیز» متعلق به این شرکت هست. در طول 20 سال فعالیت این پروژه، شورون 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده و قزاقستان 70 میلیارد دلار درآمد دارای بوده هست.
از میان پروژه‌های جدید، آستانه و واشنگتن در حال مذاکره درباره صادرات غلات هستند. دفتر مطبوعاتی دولت قزاقستان پس از دیدار اولژاس بکتنوف، نخست‌وزیر قزاقستان، با لاندو و گور اعلام کرد: «یک حوزه مهم، مشارکت در مجتمع کشت و صنعت هست. قزاقستان در میان 10 صادر کننده برتر غلات و آرد در جهان قرار دارد. پروژه‌های مشترک برای فرآوری عمیق غلات و صادرات بعدی آن به بازارهای ایالات متحده، اتحادیه اروپا، چین و هند مورد بحث قرار گرفت.»
اگر قزاقستان به خاطر نفت خود اهمیت دارد، ازبکستان به خاطر ذخایر عظیم اورانیوم و سایر مواد معدنی حیاتی و کمیاب مهم هست.
به خاطر جنگ تجاری با چین، علاقه آمریکا به منابع جایگزین تأمین کالا افزایش یافته هست. به همین منظور، در آوریل 2025، نمایندگان ازبکستان در جریان سفر به آمریکا، قراردادهایی با شرکت‌های آمریکایی برای هستخراج مواد معدنی خاکی کمیاب امضا کردند. ترامپ می‌خواهد در همین زمینه روابط خود را با قزاقستان نیز تقویت کند.
در ماه اوت، اعلام گردید که شرکت سرمایه‌گذاری Cove Capital به همراه شرکت ملی معدنی قزاقستان «تاو-کن سامروک»، کارهای اکتشافی برای جستجوی فلزات خاکی کمیاب در منطقه آکبولاک در هستان کوستانای انجام خواهد داد.
اهداف ژئوپلیتیکی؛ از «دالان میانی» تا بازگشت به «بگرام»
در مورد موفقیت‌های نشست آمریکا و آسیای مرکزی تنها پس از مشخص گردیدن نتایج آن امکان دارد قضاوت کرد، اما از موضع امروز امکان دارد با اطمینان بیان کرد که علاقه به همکاری متقابل هست. ترامپ به عنوان یک تاجر، پایگاه منابع عظیمی را در منطقه می‌بیند که برای جایگزینی چین و تأمین فلزات خاکی کمیاب برای غول‌های فناوری اطلاعات آمریکا مورد نیاز هست.
از نظر ژئوپلیتیکی، تقویت موقعیت خود در حیاط خلوت روسیه و چین نیز ارزشمند هست. این کشورها در «کریدور میانی» شرکت دارند، بنابراین ورود به آسیای مرکزی امکان داردد به عنوان روشی برای فشار بر پروژه چینی «یک کمربند-یک راه» هستفاده شود.
نظر به هدف ترامپ برای بازگرداندن آمریکا به پایگاه «بگرام»، تماس‌های نزدیک با تاجیکستان و ترکمنستان که هم‌مرز با افغانستان هستند، امکان داردد اهمیت کلیدی دارای بوده باگردید. برای کشورهای منطقه نیز، دارای بودن روابط نزدیک با یک مرکز قدرت دیگر، فرصتی برای کسب درآمد و تقویت تنوع‌بخشی به سیهست خارجی خود هست. در عین حال، این پنج کشور خود را منحصراً به آمریکا محدود نمی کنند و به توسعه روابط با روسیه، ترکیه، چین، اتحادیه اروپا و سایر بازیگران ادامه خواهند داد.
انتهای پیام/
دیدگاه‌ها