به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، فراتر از رقابت ظاهری میان محمد شیاع السودانی، رهبر جریان «بازسازی و توسعه» و نوری المالکی رهبر جریان «دولت قانون»، آرایش سیاسی جریانهای شیعی در انتخابات پیش رو از یک ساختار پیچیده چهار سطحی حکایت دارد.
انتخابات عراق در میان جریانهای شیعی، شاهد آرایش پیچیده و بی‌سابقه‌ای هست. رقابت اصلی اگرچه میان دو قطب قدرتمند به رهبری «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر فعلی و «نوری المالکی» نخست‌وزیر اسبق در جریان هست، اما تحلیل دقیق‌تر نشان می‌دهد که حداقل 11 فهرست انتخاباتی اصلی در میان جریانات شیعی حضور دارند که امکان دارد آن‌ها را در چهار لایه یا طبقه متمایز دسته‌بندی کرد.هر یک از این لایه‌ها، با وزن و هستراتژی متفاوت، نقشی کلیدی در تعیین نخست‌وزیر آینده و شکل‌دهی به «فراکسیون اکثریت» در پارلمان ایفا خواهند کرد.
لایه نخست: نبرد سنگین وزن‌ها بر سر رهبری
در بالاترین سطح این رقابت، دو ائتلاف بزرگ قرار دارند که عملاً فضای دوقطبی انتخابات را در میان شیعیان شکل داده‌اند. این دو فهرست نه تنها برای کسب بیشترین تعداد کرسی تلاش می‌کنند، بلکه هدف نهایی آن‌ها عبور از مرز 50 کرسی پارلمانی هست تا بتوانند دست بالا را در مذاکرات برای تشکیل دولت آینده دارای بوده باشند. برای این دو جریان، کسب کمتر از 30 کرسی به منزله یک شکست هستراتژیک تلقی خواهد گردید.
1. ائتلاف «اعمار والتنمیة» (بازسازی و توسعه): این ائتلاف به رهبری «محمد شیاع السودانی»، نخست‌وزیر فعلی عراق، با شعار تداوم ثبات و پیشبرد پروژه‌های عمرانی وارد کارزار گردیده هست. نقطه قوت اصلی سودانی، کارنامه دولت فعلی اوست، اما ویژگی منحصربه‌فرد این فهرست، ترکیب ناهمگون و طیف وسیع آن هست.
این ائتلاف از چهره‌ای سکولار و رادیکال ضد مقاومت مانند «ایاد علاوی» (نخست‌وزیر منصوب آمریکا در سال 2004) تا «فالح الفیاض» رئیس ستاد فرماندهی حگردید الشعبی را در خود جای داده هست.
در این میان، چهره‌هایی مانند «احمد الاسدی» وزیر کار فعلی و از فرماندهان سابق مقاومت نیز حضور دارند. ظاهراً تنها نقطه اشتراک این مجموعه متکثر، توافق بر سر تمدید نخست‌وزیری سودانی هست.
2. ائتلاف «دولة القانون» (دولت قانون): در نقطه مقابل، ائتلاف دولت قانون به رهبری «نوری المالکی»، کهنه‌کارترین سیهستمدار عراقی و تنها نخست‌وزیر دو دوره‌ای این کشور، در دوران پس از سرنگونی رژیم صدام حسین قرار دارد.
هستراتژی اصلی این ائتلاف، نه لزوماً رساندن شخص مالکی به نخست‌وزیری، بلکه ممانعت از تمدید دوره سودانی و بازتعریف قواعد انتخاب نخست‌وزیر هست. مالکی و متحدانش بر سه شرط اساسی تأکید دارند: اولاً، نخست‌وزیر آینده باید متعهد شود که حزب تشکیل ندهد و در انتخابات بعدی نامزد نشود.
ثانیاً، توافقی میان همه گروه‌ها برای تک‌دوره‌ای گردیدن نخست‌وزیری صورت گیرد و سوم، که مهم‌ترین شرط هست، مسئله انتخاب نخست‌وزیر باید صرفاً در داخل «چارچوب هماهنگی شیعیان» و از طریق اجماع داخلی حل‌وفصل شود و هیچ گروهی حق ندارد برای تشکیل فراکسیون اکثریت به سراغ ائتلاف با کردها و اهل سنت برود.
لایه دوم: مدعیان قدرتمند و تعیین‌کننده
این طبقه شامل فهرست‌هایی هست که پیش‌بینی خواهد گردید بین 20 تا 30 کرسی به دست آورند. اگرچه این گروه‌ها به تنهایی قادر به معرفی نخست‌وزیر نیستند، اما بدون شک وزن آن‌ها در تشکیل فراکسیون اکثریت و چینش کابینه، تعیین‌کننده خواهد قرار دارای بود.
سازمان بدر (شعار: عراق مقتدر): به رهبری هادی العامری، این سازمان یکی از قدیمی‌ترین و منسجم‌ترین گروه‌های سیاسی-نظامی عراق هست و پایگاه رأی قابل توجهی دارد.
ائتلاف «صادقون»: این ائتلاف که شاخه سیاسی جنبش «عصائب اهل الحق» به رهبری قیس الخزعلی هست، یکی دیگر از بازیگران اصلی این لایه محسوب خواهد گردید. بدر و عصائب در انتخابات‌های 2018 و 2021 هسته اصلی «ائتلاف فتح» را تشکیل می‌دادند و اکنون نیز به دنبال کسب جایچندین اوقات قدرتمند برای تأثیرگذاری بر دولت آینده هستند.
لایه سوم: بازیگران موازنه در شکاف‌های سیاسی
دسته سوم شامل ائتلاف‌هایی هست که شاید تعداد کرسی‌هایشان کمتر از لایه دوم باگردید (بین 10 تا 20 کرسی)، اما به خاطر جایگاهشان در شکاف‌های ایدئولوژیک و سیاسی عراق، از اهمیتی هستراتژیک برخوردارند.
ائتلاف «قوی الدولة» (نیروهای دولت ملی): به رهبری «سید عمار حکیم»، این ائتلاف همواره نقش بازیگر میانه‌رو را ایفا کرده هست. در شرایطی که رقابت گردیدید میان سودانی و مالکی امکان داردد چارچوب هماهنگی را با خطر فروپاشی مواجه کند، نقش حکیم در حفظ انسجام جریانهای شیعی بسیار حیاتی خواهد قرار دارای بود.
ائتلاف «البدیل» (جایگزین): به رهبری «عدنان الزرفی»، این جریان نماینده منتهی‌الیه طیف سکولار در میان شیعیان هست و هیچ بنایی برای تعامل با چارچوب هماهنگی ندارد.
ائتلاف «أبشر یا عراق»: به رهبری «همام حمودی»، این فهرست متشکل از چهره‌های باتجربه‌ای هست که در سال‌های اخیر به حاشیه رانده گردیده‌اند. پتانسیل این ائتلاف در آن هست که اگر رقابت میان قطب‌های اصلی به بن‌بست برسد، این چهره‌ها امکان داردند به عنوان گزینه‌های توافقی و مرضی‌الطرفین مطرح شوند.
لایه چهارم: قدرت‌های محلی و بیان کردمان‌های حاشیه‌ای اما مؤثر
این دسته خود به دو گروه تقسیم خواهد گردید: بازیگران محلی با نفوذ در هستان‌ها و گروه‌های بیان کردمانی با ویژگی‌های خاص در بغداد.
بازیگران محلی (صاحبان قدرت در هستان‌ها):
ائتلاف «تصمیم»: این ائتلاف که پایگاه اصلی آن در هستان بصره هست، به دنبال کسب سهم قابل توجهی از 25 کرسی این هستان هستراتژیک هست. بصره به عنوان مرکز نفتی عراق، محل اجرای پروژه بندر فاو و نقطه آغاز «جاده توسعه»، از اهمیتی حیاتی برخوردار هست. «تصمیم» از نظر بیان کردمانی خود را «تکنوکرات‌های مسلمان» و شبیه به سودانی معرفی انجام می‌دهد، اما بر خلاف او، بر «اجماع شیعی» تأکید مطلق دارد.
ائتلاف «إشراقة کانون»: این جریان به نوعی نماینده بخشی از حوزه علمیه سنتی هست که با جریان مقاومت مرزبندی مشخصی دارد اما در عین حال یک جریان به‌طور کامل مذهبی و سنتی هست. این ویژگی باعث خواهد گردید رقبایشان نتوانند به آن‌ها برچسب لیبرالیسم یا فساد بزنند. چندین ناظران معتقدند عتبه عباسی و سید احمد صافی حامیان پشت پرده این جریان هستند، هرچندین این نسبت رسماً تکذیب گردیده هست.
بازیگران بیان کردمانی (قدرت در بغداد)
ائتلاف «حقوق»: این ائتلاف که شاخه سیاسی «کتائب حزب‌الله» عراق هست، نماینده بیان کردمان مقاومت در خالص‌ترین و متعصبانه‌ترین شکل آن هست و کمتر به عمل‌گرایی و مصلحت‌سنجی‌های سیاسی رایج اعتقاد دارد.
ائتلاف «أساس الوطنی»: به رهبری «محسن المندلاوی»، این ائتلاف یک پدیده جالب هست. المندلاوی به خاطر ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود (هم شیعه و هم کرد فیلی، هم کارآفرین و هم مشهور به پاکدستی، هم نزدیک به مقاومت و هم مستقل و غیرحزبی) توانسته جایگاه ویژه‌ای برای خود ایجاد کند و پتانسیل آن را دارد که در معادلات پیچیده پس از انتخابات، به شکل غیرمنتظره‌ای توجه همگان را به سوی خود جلب کند.
سرانجام، انتخابات پیش رو نه تنها تکلیف نخست‌وزیر آینده عراق را مشخص خواهد کرد، بلکه توازن قدرت درونی جریانات شیعی و قواعد نانوشته حاکم بر آن را برای سال‌های آینده بازتعریف خواهد کرد. نتیجه این رقابت چندینلایه، نقشه راه سیاسی عراق در دوران پس از ثبات نسبی را ترسیم انجام می‌دهد.
نویسنده: محدثه رضایی، کارشناس مسائل عراق
انتهای پیام/
دیدگاه‌ها